WAT IS DE OORZAAK VAN DE ECONOMISCHE ELLENDE IN EGYPTE?

Sommige oorzaken gaan tientallen jaren terug, zoals een mislukte industriële ontwikkeling door slechte planning en zware bureaucratie, en een exportbeleid dat een aanhoudend handelstekort heeft gecreëerd.

Een overgewaardeerde munteenheid, zwakke eigendomsrechten en instellingen, en een overheersende staat en leger hebben investeringen en concurrentie ontmoedigd.

Onder Sisi heeft Egypte een enorme schuldenlast opgebouwd. Buitenlandse schuldeisers hebben zich terughoudend opgesteld ten opzichte van de Egyptische schuld, waardoor de regering in Caïro gedwongen werd om haar groeiende tekort te financieren door in eigen land te lenen, zelfs als de rentetarieven de pan uit rezen, waardoor de tekorten nog groter werden.

Dit, en een uitbreiding van de geldvoorraad, hebben geleid tot valutadepreciatie en hogere inflatie.

De regering heeft geprobeerd om het tekort onder controle te krijgen door de prijzen van gesubsidieerde goederen en diensten te verhogen, maar de inflatie heeft een groot deel van de winst tenietgedaan.

Buiten de olie- en gassector zijn de buitenlandse investeringen schamel geweest. De overmakingen daalden in 2022-23 met 30% tot $22 miljard, omdat werknemers in het buitenland afzagen van overmakingen tegen de overgewaardeerde officiële wisselkoers.

Stijgende doorvoerkosten voor het Suezkanaal en inkomsten uit het toerisme spelen een cruciale rol, hoewel de oorlog tussen Israël en Hamas in de naburige Gazastrook de groei van het toerisme dreigt te vertragen.

Sisi wijt de economische problemen van Egypte vaak aan de onrust na de volksopstand van 2011 en de snelle bevolkingsgroei - de Wereldbank schat de jaarlijkse bevolkingsgroei op 1,7% in 2021. De autoriteiten hebben ook gewezen op externe schokken, zoals de COVID-19 pandemie en de oorlog in Oekraïne.

HOE ERG IS HET GEWORDEN?

De economie is gestaag gegroeid, maar in een trager tempo. Zowel in het laatste kwartaal van 2022 als in het eerste kwartaal van 2023 groeide de economie met 3,9% op jaarbasis, tegen 6,7% in het fiscale jaar 2021-22, volgens de centrale bank. De bevolkingsgroei heeft de groei afgeremd en veel Egyptenaren zeggen dat hun levensstandaard is aangetast.

Een acuut dollartekort heeft de invoer onderdrukt en een achterstand van goederen in de havens veroorzaakt door beperkingen op kredietbrieven, met een domino-effect op de lokale industrie. De prijzen van veel basisvoedingsmiddelen zijn veel sneller gestegen dan de inflatie, die in september een recordhoogte van 38% bereikte.

Het pond is sinds maart 2022 met de helft gedaald ten opzichte van de dollar. Ondanks herhaalde devaluaties levert een dollar op de zwarte markt ongeveer 49 Egyptische pond op, vergeleken met een officiële koers van 31 pond.

Het terugbetalingsschema voor buitenlandse schulden is lastig. Alleen al in 2024 moet er minstens 42,26 miljard dollar worden terugbetaald, waarvan 4,89 miljard aan het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

Stijgende rentetarieven en de zwakker wordende munteenheid hebben de kosten van de schuldendienst doen stijgen. Rentebetalingen slokten volgens gegevens van het ministerie van Financiën meer dan 45% van alle inkomsten op in het jaar tot eind juni.

Officiële gegevens classificeren ongeveer 30% van de bevolking als arm voordat COVID-19 toesloeg, en analisten zeggen dat dit aantal sindsdien is gestegen. Naar schatting 60% van de 104 miljoen inwoners van Egypte leeft onder of dicht bij de armoedegrens.

De werkloosheid is gedaald tot iets meer dan 7%, maar de arbeidsmarktparticipatie is in het decennium tot 2020 ook gestaag gedaald. Delen van het openbare onderwijssysteem staan op instorten. Veel afgestudeerden met de mogelijkheid daartoe zoeken werk in het buitenland.

HOE IS HET GELD BESTEED?

Naast de uitgaven voor reguliere kosten, heeft Egypte onder Sisi ook veel uitgegeven aan infrastructuur. Dit omvat huisvesting, een aantal nieuwe steden en een snelle aanleg van wegen. Het meest in het oog springende megaproject is een nieuwe hoofdstad van 58 miljard dollar in de woestijn ten oosten van Caïro.

De wapenimport van Egypte is de afgelopen tien jaar ook gestegen, waardoor het land nu de op twee na grootste importeur ter wereld is, volgens het Stockholm International Peace Research Institute.

Ambtenaren zeggen dat ze de uitgaven aan sociale programma's voor de armen hebben verhoogd, waaronder een geldprogramma dat zo'n vijf miljoen gezinnen dekt, hoewel critici zeggen dat de welvaart onvoldoende is om de levensstandaard te beschermen.

OP WELKE STEUN KAN EGYPTE REKENEN?

Zowel het Westen als de Golfstaten hebben Egypte onder Sisi over het algemeen gezien als een steunpilaar van veiligheid in een onstabiele regio.

Caïro ontving miljarden aan deposito's en investeringen van bondgenoten uit de Golfstaten, waaronder Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, na de schok die veroorzaakt werd door de Russische invasie in Oekraïne.

Maar de Arabische Golfstaten hebben de voorwaarden voor het injecteren van nieuw geld aangescherpt en willen steeds meer investeringen die rendement opleveren. Hoewel ze sinds het uitbreken van de Gazacrisis hun solidariteit met Egypte hebben betuigd, is er geen nieuwe hulp aangekondigd.

Het IMF voert gesprekken met Egypte om een financieel steunpakket van $3 miljard voor vier jaar, dat in december 2022 werd ondertekend, uit te breiden. Het IMF had de uitbetalingen stopgezet nadat Egypte zijn beloften om een flexibele wisselkoers in te voeren en de rol van de staat en het leger in de economie te verkleinen, niet was nagekomen.