De Verenigde Staten en China hebben in maart voor het eerst in vijf jaar semi-officiële besprekingen over kernwapens hervat, waarbij vertegenwoordigers uit Beijing hun Amerikaanse tegenhangers vertelden dat ze geen toevlucht zouden nemen tot atoomdreigingen over Taiwan, volgens twee Amerikaanse afgevaardigden die aanwezig waren. De Chinese vertegenwoordigers stelden hen gerust nadat hun Amerikaanse gesprekspartners hun bezorgdheid hadden geuit dat China kernwapens zou kunnen gebruiken, of ermee zou kunnen dreigen, als het een nederlaag zou lijden in een conflict over Taiwan.

"Ze vertelden de Amerikaanse kant dat ze er absoluut van overtuigd waren dat ze in een conventioneel gevecht om Taiwan kunnen zegevieren zonder kernwapens te gebruiken," zei geleerde David Santoro, de Amerikaanse organisator van de Track Two gesprekken, waarvan de details voor het eerst door Reuters worden gerapporteerd.

Deelnemers aan de Track Two gesprekken zijn over het algemeen voormalige ambtenaren en academici die met autoriteit kunnen spreken over het standpunt van hun regering, zelfs als ze niet direct betrokken zijn bij het bepalen ervan. Onderhandelingen tussen regeringen staan bekend als Spoor Eén. Washington werd tijdens de tweedaagse besprekingen, die plaatsvonden in een vergaderzaal van een hotel in Shanghai, vertegenwoordigd door ongeveer een half dozijn afgevaardigden, waaronder voormalige ambtenaren en wetenschappers.

Beijing stuurde een delegatie van geleerden en analisten, waaronder verschillende voormalige officieren van het Volksbevrijdingsleger.

Een woordvoerder van het State Department zei in antwoord op vragen van Reuters dat Track Two gesprekken "nuttig" zouden kunnen zijn. Het ministerie nam niet deel aan de bijeenkomst in maart, maar was er wel van op de hoogte, zei de woordvoerder. Dergelijke gesprekken kunnen formele onderhandelingen niet vervangen "die vereisen dat de deelnemers gezaghebbend spreken over zaken die vaak zeer verdeeld zijn binnen (Chinese) regeringskringen," zei de woordvoerder.

Leden van de Chinese delegatie en het ministerie van Defensie van Peking reageerden niet op verzoeken om commentaar. De informele besprekingen tussen de nucleair bewapende mogendheden vonden plaats terwijl de VS en China overhoop lagen over belangrijke economische en geopolitieke kwesties, waarbij leiders in Washington en Peking elkaar ervan beschuldigden te kwader trouw te handelen. De twee landen hervatten in november kortstondig de Track One-gesprekken over kernwapens, maar die onderhandelingen zijn sindsdien vastgelopen, waarbij een Amerikaanse topambtenaar publiekelijk zijn frustratie uitte over China's reactievermogen. Het Pentagon, dat schat dat het kernwapenarsenaal van Peking tussen 2021 en 2023 met meer dan 20% is toegenomen, zei in oktober dat China "ook nucleair gebruik zou overwegen om de afschrikking te herstellen als een conventionele militaire nederlaag in Taiwan" de heerschappij van de CCP zou bedreigen.

De Track Two gesprekken maken deel uit van een twee decennia durende dialoog over kernwapens en nucleaire standpunten die vastliep nadat de regering Trump in 2019 de financiering stopzette.

Na de COVID-19 pandemie werden de semi-officiële besprekingen over bredere veiligheids- en energiekwesties hervat, maar alleen de bijeenkomst in Shanghai ging in detail in op kernwapens en de nucleaire houding.

Nucleair beleidsanalist William Alberque van de Henry Stimson Centre denktank, die niet betrokken was bij de besprekingen in maart, zei dat de Track Two onderhandelingen nuttig waren in een tijd van glaciale Amerikaans-Chinese betrekkingen.

"Het is belangrijk om met China te blijven praten zonder verwachtingen," zei hij, wanneer het om kernwapens gaat.

GEEN EERSTE GEBRUIK? Het Amerikaanse Ministerie van Defensie schatte vorig jaar dat Beijing 500 operationele kernkoppen heeft en er waarschijnlijk meer dan 1000 zal hebben tegen 2030.

Ter vergelijking: de VS en Rusland hebben respectievelijk 1.770 en 1.710 operationele kernkoppen. Het Pentagon zei dat tegen 2030 een groot deel van de wapens van Peking waarschijnlijk op een hoger staat van paraatheid zal worden gehouden. Sinds 2020 heeft China ook zijn arsenaal gemoderniseerd, door te beginnen met de productie van zijn volgende generatie ballistische raketonderzeeër, door het testen van hypersonische glijvoertuigkoppen en door regelmatig nucleair bewapende patrouilles op zee uit te voeren. Wapens op land, in de lucht en op zee geven China de "nucleaire triade" - een kenmerk van een grote nucleaire mogendheid.

Een belangrijk punt dat de VS wilden bespreken, volgens Santoro, was of China nog steeds vasthield aan zijn 'no-first-use' en minimale afschrikkingsbeleid, die dateren van de creatie van de eerste kernbom in het begin van de jaren '60 van de vorige eeuw.

Minimale afschrikking verwijst naar het hebben van net genoeg atoomwapens om tegenstanders af te schrikken. China is ook een van de twee kernmachten - de andere is India - die beloofd heeft geen nucleaire uitwisseling te initiëren. Chinese militaire analisten hebben gespeculeerd dat het geen-eerst-gebruik-beleid voorwaardelijk is - en dat kernwapens gebruikt zouden kunnen worden tegen de bondgenoten van Taiwan - maar het blijft het verklaarde standpunt van Peking.

Santoro zei dat de Chinese afgevaardigden de Amerikaanse vertegenwoordigers vertelden dat Peking vasthield aan dit beleid en dat "we niet geïnteresseerd zijn in het bereiken van nucleaire pariteit met jullie, laat staan superioriteit".

"'Er is niets veranderd, business as usual, jullie overdrijven'," zei Santoro in een samenvatting van het standpunt van Peking.

Zijn beschrijving van de besprekingen werd bevestigd door medeafgevaardigde Lyle Morris, een veiligheidswetenschapper aan het Asia Society Policy Institute. Een verslag van de besprekingen wordt voorbereid voor de Amerikaanse regering, maar zal niet openbaar worden gemaakt, zei Santoro.

RISICO EN ONDOORZICHTIGHEID

De Amerikaanse topambtenaar op het gebied van wapenbeheersing, Bonnie Jenkins, vertelde het Congres in mei dat China niet had gereageerd op de voorstellen voor risicovermindering van kernwapens die Washington tijdens de formele besprekingen van vorig jaar had gedaan.

China heeft nog niet ingestemd met verdere ontmoetingen tussen regeringen.

De "weigering van Beijing om inhoudelijk deel te nemen" aan discussies over de opbouw van zijn kernwapens roept vragen op over zijn "al dubbelzinnig verklaarde "geen-eerst-te-gebruiken" beleid en zijn nucleaire doctrine in het algemeen", vertelde de woordvoerder van het State Department aan Reuters.

De Track Two delegatie van China besprak geen specifieke details over de moderniseringsinspanningen van Peking, aldus Santoro en Morris.

Alberque van het Henry Stimson Centre zei dat China zwaar leunde op "risico en ondoorzichtigheid" om de nucleaire superioriteit van de VS te beperken en dat er voor Peking "geen verplichting" was om constructieve gesprekken te voeren.

China's uitgebreide arsenaal - dat onder andere antischipkruisraketten, bommenwerpers, intercontinentale ballistische raketten en onderzeeërs omvat - overtrof de behoeften van een staat met een minimaal afschrikkings- en no-first-use-beleid, aldus Alberque.

Chinese gespreksonderwerpen draaiden om de "overlevingskansen" van Pekings kernwapens in het geval van een eerste aanval, zei Morris.

De Amerikaanse afgevaardigden zeiden dat de Chinezen hun inspanningen beschreven als een op afschrikking gebaseerd moderniseringsprogramma om ontwikkelingen zoals verbeterde Amerikaanse raketafweer, betere bewakingsmogelijkheden en versterkte allianties het hoofd te bieden. De VS, Groot-Brittannië en Australië tekenden vorig jaar een overeenkomst om de technologie van nucleaire onderzeeërs te delen en een nieuwe klasse boten te ontwikkelen, terwijl Washington nu samenwerkt met Seoul om de reacties op een mogelijke atoomaanval te coördineren.

Het beleid van Washington met betrekking tot kernwapens omvat de mogelijkheid om ze te gebruiken als afschrikking faalt, hoewel het Pentagon zegt dat het dat alleen in extreme omstandigheden zou overwegen. Het gaf geen details.

Een Chinese afgevaardigde "wees op studies die zeiden dat Chinese kernwapens nog steeds kwetsbaar waren voor Amerikaanse aanvallen - hun vermogen om een tweede aanval uit te voeren was niet genoeg", aldus Morris. (Verslaggeving door Greg Torode in Hongkong, Gerry Doyle in Singapore en Laurie Chen in Peking; Aanvullende rapportage door Michael Martina in Washington; Bewerking door Katerina Ang)