Volgens een memorandum van overeenstemming dat op 1 januari werd ondertekend, zou het niet aan zee grenzende Ethiopië 20 km (12 mijl) rond de haven van Berbera in Somaliland voor 50 jaar leasen, in ruil voor belangen in Ethiopische staatsbedrijven en mogelijke erkenning als onafhankelijke natie.
Somalië heeft gereageerd door de deal een daad van agressie te noemen en zegt dat het de deal zal blokkeren. Ethiopië zegt dat het slechts een commerciële regeling treft om te voorzien in de behoefte aan toegang tot de zee.
WAAROM WIL ETHIOPIË EEN HAVEN?
Ethiopië, met 120 miljoen inwoners het op één na dichtstbevolkte land van Afrika, is voor meer dan 90% van zijn handel afhankelijk van havens in het naburige Djibouti, wat het land meer dan 1,5 miljard dollar per jaar aan kosten kost.
In een toespraak in oktober, toen Abiy er publiekelijk voor pleitte dat Ethiopië toegang tot de zee zou krijgen, haalde hij een 19e-eeuwse Ethiopische generaal aan die de Rode Zee de "natuurlijke grens" van het land had genoemd.
Ethiopië verloor de toegang tot de zee aan het begin van de jaren '90 toen de toenmalige provincie Eritrea zich na een oorlog van drie decennia afscheidde. Het streven van Abiy om de toegang tot de Rode Zee terug te krijgen, geniet brede politieke steun.
De premier wil ook een zeebasis voor de marine van Ethiopië, die de afgelopen jaren is herbouwd maar momenteel beperkt is tot het uitvoeren van trainingsoefeningen op een binnenmeer.
WAAROM IS SOMALIË ZO BOOS?
De regering in Mogadishu beschouwt Somaliland als een integraal deel van Somalië, ook al heeft het land effectieve autonomie.
Hoewel Somaliland in 1991 zijn onafhankelijkheid heeft uitgeroepen, is het door geen enkel land erkend. Als Ethiopië dat wel doet, kan dat een precedent scheppen dat andere landen zullen volgen.
De president van Somalië, Hassan Sheikh Mohamud, heeft een wet ondertekend die beweert de overeenkomst teniet te doen, en zijn regering heeft een voorstel van de Afrikaanse Unie voor een dialoog met Ethiopië afgewezen en gezegd dat het niet over zijn soevereiniteit zou onderhandelen.
WAT ZEGGEN DE REGIONALE LANDEN?
Gezien de chronische instabiliteit in Somalië, Ethiopië en Soedan en de strategische ligging van de Hoorn van Afrika aan de overkant van de Rode Zee ten opzichte van de Golf, vrezen sommige analisten dat het geschil actoren van buitenaf kan aantrekken als het escaleert.
Grootmachten in het Midden-Oosten, waaronder Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), Turkije en Qatar, hebben gewedijverd om invloed in de regio door economische investeringen te doen, militaire bases te openen en wapens te verkopen.
Tot nu toe heeft geen enkel land de havenovereenkomst publiekelijk gesteund. De Arabische Liga, waarvan Somalië lid is, bevestigde opnieuw haar steun voor de soevereiniteit van Somalië over Somaliland, net als de Afrikaanse Unie, de Europese Unie en de Verenigde Staten.
President Abdel Fattah al-Sisi van Egypte, dat een ijzige relatie heeft met Ethiopië vanwege een geschil over een dam die Ethiopië heeft gebouwd in een zijrivier van de rivier de Nijl, zei zondag dat hij niet zou toestaan dat iemand Somalië zou bedreigen.
Eritrea heeft geen commentaar gegeven op de overeenkomst, maar zijn president Isaias Afwerki nodigde Mohamud uit Somalië uit in Asmara kort nadat de overeenkomst was aangekondigd.
De VAE, die een sterke bondgenoot is van Ethiopië en Somaliland en de haven van Berbera beheert via het staatsbedrijf DP World, heeft behalve de verklaring van de Arabische Liga geen commentaar gegeven op de overeenkomst. (Verslag door Giulia Paravicini; Bewerking door Aaron Ross en Angus MacSwan)
