Hoewel het voorstel van de voormalige studentenprotestleider om de regering een meerderheidsaandeel te geven in alle toekomstige lithiumprojecten een onzekere weg aflegt in het Congres, heeft alleen al de invoering ervan een van de meest lucratieve hoeken van de mijnindustrie op zijn kop gezet.

Het voorstel van Boric, 37 jaar, benadrukt ook de langlopende regionale spanning tussen de honger van regeringen naar controle over begeerde grondstoffen en toekomstige winsten versus hun voortdurende behoefte aan kapitaal en knowhow uit de particuliere sector.

"In Chili zal dit waarschijnlijk het belangrijkste geval zijn", aldus Carlos Pascual, topman op het gebied van energie bij IHS Markit, verwijzend naar andere regionale pogingen om meer overheidscontrole uit te oefenen over het mineraal dat wordt gezien als de sleutel tot een groenere toekomst.

"Dit wordt gezien als een kans om directe inkomsten voor de staat te garanderen, net zoals veel landen in een ander tijdperk besloten olie te nationaliseren", voegde hij eraan toe.

Vorig jaar voerde Boric's linkse collega in Mexico, president Andres Manuel Lopez Obrador, een ingrijpende lithiumnationalisatie door en gaf later opdracht tot de oprichting van een nieuw lithiumbedrijf in staatsbeheer, LitioMx, ook al heeft het land nog lang niet zijn eerste lading van het ultralichte metaal verkocht.

Er is veel vraag naar lithium voor oplaadbare batterijen voor toekomstige elektrische voertuigen in de wereldwijde overgang naar groene energie.

Lopez Obrador, die de historische olienationalisatie van het land in 1938 vereert, rechtvaardigde zijn beleid als de logische voortzetting ervan. Hij beriep zich op misbruik in het verleden door koloniale meesters en meer recente bedrijven, met het argument dat alleen de overheid uitbuiting kan voorkomen en kan zorgen voor een brede verdeling van de voordelen.

Overal ter wereld is de nationalisering van de olie-industrie aantrekkelijk gebleken als middel om waardevolle grondstoffen te verzilveren en de ontwikkeling te stimuleren, zelfs als concurrerende grondstoffenmarkten vaak meer productie en innovatie kennen.

Een Mexicaanse ambtenaar die op de hoogte is van de regeringsplannen voor de mijnbouw, wijst op de uitdagingen van een nieuw begin, maar bagatelliseert de mogelijkheid dat de nieuwe staatslithiummijnwerker op korte termijn kan produceren.

"LitioMx zou de waardeketen kunnen stimuleren door lithium te importeren", vertelde de ambtenaar aan Reuters.

Gevraagd om commentaar, benadrukte een woordvoerder van het Mexicaanse ministerie van Energie dat LitioMx zich blijft richten op het vinden en winnen van lithium, en hoewel toekomstige import kan worden overwogen "is het daar nog te vroeg voor".

Het zal geen verbazing wekken dat mijnbouwbedrijven niet erg enthousiast zijn over de statistische inslag van Lopez Obrador en Boric, die benadrukte dat volgens zijn plan particuliere mijnbouwbedrijven kunnen samenwerken met een nog niet opgerichte staatsproducent, maar alleen als minderheidsaandeelhouders.

"Het is een moedige gok om een investeerder te vragen de voorkeur te geven aan een onzeker huwelijk met een staatsbedrijf en een minderheidsbelang dat kapitaal en technologie op het spel zet, in plaats van gewoon alleen te vliegen," zei Armando Ortega, die voorzitter is van het uitvoerend comité van Baramin, Mexico's grootste producent van bariet, een mineraal dat wordt gebruikt bij olieboringen.

STATISTISCHE TREND

Chili en de buurlanden Bolivia en Argentinië zouden meer dan de helft van het winbare lithium ter wereld bezitten in buitenaardse zoutvlakten waar het metaal meestal wordt geconcentreerd in verdampingsbassins, hoewel er ook nieuwe technologieën worden ontwikkeld.

De regerende socialisten in Bolivia hebben er ook op aangedrongen dat de staat het voortouw neemt bij het ontsluiten van de enorme maar onaangeboorde reserves, hoewel het daarbij rekent op de hulp van partners als de Chinese batterijgigant CATL.

Peru, een mijnbouwgrootmacht die vooral bekend staat om zijn koper, zou een soortgelijke aanpak als Boric hebben gevolgd om de ontwikkeling van lithium te stimuleren als de voormalige president Pedro Castillo eind vorig jaar niet was afgezet.

De linkse Castillo behaalde in 2021 een nipte overwinning en beloofde het ultralichte metaal samen met andere mineralen, waaronder koper, te nationaliseren.

Ivan Merino, de eerste minister van energie en mijnbouw van Castillo, zei maandag in een interview dat Peru voorlopig vanaf de zijlijn toekijkt hoe het nationalisme op het gebied van grondstoffen aan kracht wint.

"Het is nu bijna gemeengoed," zei hij. "We zullen zien dat er geschiedenis wordt geschreven, maar zonder eraan deel te nemen."

Dat laat de uitzondering op de trend, Argentinië, over als een steeds waarschijnlijkere bestemming in Latijns-Amerika voor nieuw particulier kapitaal voor lithium.

"Dat is niet omdat Argentinië doet wat nodig is, maar eerder vanwege de omwentelingen in onze omgeving en de stijgende vraag in de wereld," zei Santiago Dondo, zijn voormalige onderminister voor mijnbouw.

Een sterke pijplijn van lithiumprojecten in Argentinië, de vierde producent ter wereld, is al bijna online.

Dondo zei dat de vier politieke partijen in de belangrijkste oppositiecoalitie tegen de vertrekkende linkse president Alberto Fernandez onlangs hebben gestemd voor particuliere ondernemingen als belangrijkste motor van de sector in de aanloop naar de verkiezingen later dit jaar.

Hij merkte op dat de lokale controle over de mijnbouw in drie belangrijke provincies in het noordwesten van Argentinië een paar jaar geleden een poging tot nationalisatie van lithium op nationaal niveau heeft tegengehouden, wat het beleggerssentiment heeft versterkt.

Maar Dondo maakt zich nog steeds zorgen dat lithium kan worden overschaduwd door een andere batterijtechnologie.

"We weten niet hoeveel jaar we deze enorme kans hebben," zei hij. "De veranderingen in de energietransitie gaan steeds sneller."