De Europese Commissie heeft de ontwerpregels bijna twee jaar geleden voorgesteld in een poging om burgers te beschermen tegen de gevaren van de opkomende technologie, die de afgelopen maanden een hausse aan investeringen en consumentenpopulariteit heeft gekend.

Het ontwerp moet worden uitgewerkt tussen de EU-landen en de EU-wetgevers, een zogenaamde trialoog, voordat de regels wet kunnen worden.

Verschillende wetgevers hadden verwacht dat ze vorige maand tijdens een vergadering in Straatsburg, Frankrijk, een consensus zouden bereiken over het 108 pagina's tellende wetsontwerp en dat ze in de komende maanden zouden overgaan tot een trialoog.

Maar een 5 uur durende vergadering op 13 februari leidde niet tot een oplossing en de wetgevers liggen met elkaar overhoop over verschillende facetten van de wet, volgens drie bronnen die bekend zijn met de discussies. [L8N35S34A]

Hoewel de industrie een overeenkomst verwacht tegen het einde van het jaar, maakt men zich zorgen dat de complexiteit en het gebrek aan vooruitgang de wetgeving kunnen vertragen tot volgend jaar, en dat bij de Europese verkiezingen leden van het Europees Parlement met geheel andere prioriteiten zouden kunnen aantreden.

"Het tempo waarin nieuwe systemen worden uitgebracht, maakt de regelgeving tot een echte uitdaging," zegt Daniel Leufer, senior beleidsanalist bij de rechtengroep Access Now. "Het is een snel bewegend doelwit, maar er zijn maatregelen die relevant blijven ondanks de snelheid van de ontwikkeling: transparantie, kwaliteitscontrole en maatregelen om hun grondrechten te doen gelden."

SNELLE ONTWIKKELINGEN

De wetgevers zijn bezig met het verwerken van de meer dan 3000 ingediende amendementen, die alles omvatten van de oprichting van een nieuw AI-bureau tot de reikwijdte van de regels van de wet.

"De onderhandelingen zijn vrij complex omdat er veel verschillende commissies bij betrokken zijn," zegt Brando Benifei, een Italiaans lid van het Europees Parlement en een van de twee wetgevers die de onderhandelingen over de langverwachte AI-wet van het blok leiden. "De discussies kunnen behoorlijk lang duren. Je moet elke keer met zo'n 20 Parlementsleden praten."

Wetgevers hebben geprobeerd een evenwicht te vinden tussen het aanmoedigen van innovatie en het beschermen van de grondrechten van burgers.

Dit heeft ertoe geleid dat verschillende AI-instrumenten zijn ingedeeld op basis van hun risiconiveau: van minimaal tot beperkt, hoog en onaanvaardbaar. Tools met een hoog risico worden niet verboden, maar vereisen wel dat bedrijven zeer transparant zijn in hun activiteiten.

Maar deze debatten laten weinig ruimte over voor het aanpakken van agressief groeiende generatieve AI-technologieën zoals ChatGPT en Stable Diffusion, die over de hele wereld zijn verspreid en zowel gebruikersfascinatie als controverse oproepen.

In februari vestigde ChatGPT, gemaakt door OpenAI met steun van Microsoft, een record voor het snelst groeiende gebruikersbestand van alle consumentenapplicaties in de geschiedenis.

Bijna alle grote techspelers hebben belangen in de sector, waaronder Microsoft, Alphabet en Meta.

GROTE TECHNOLOGIE, GROTE PROBLEMEN

De EU-besprekingen hebben bij bedrijven - van kleine startups tot Big Tech - bezorgdheid gewekt over hoe de regelgeving hun bedrijf zou kunnen beïnvloeden en of ze een concurrentienadeel zouden hebben ten opzichte van rivalen uit andere continenten.

Achter de schermen hebben Big Tech bedrijven, die miljarden dollars in de nieuwe technologie hebben geïnvesteerd, hard gelobbyd om hun innovaties buiten het bereik te houden van de risicovolle verduidelijking die meer naleving, meer kosten en meer verantwoording rond hun producten zou betekenen, aldus bronnen.

Uit een recente enquête van brancheorganisatie appliedAI bleek dat 51% van de respondenten een vertraging van de AI-ontwikkelingsactiviteiten verwacht als gevolg van de AI Act.

Om tools zoals ChatGPT, die schijnbaar eindeloze toepassingen hebben, aan te pakken, introduceerden de wetgevers nog een andere categorie, "General Purpose AI Systems" (GPAIS), om tools te beschrijven die kunnen worden aangepast om een aantal functies uit te voeren. Het is nog onduidelijk of alle GPAIS als risicovol worden beschouwd.

Vertegenwoordigers van techbedrijven hebben zich hiertegen verzet en beweren dat hun eigen interne richtlijnen robuust genoeg zijn om ervoor te zorgen dat de technologie veilig wordt ingezet. Ze hebben zelfs voorgesteld om een opt-in clausule in de wet op te nemen, zodat bedrijven zelf kunnen beslissen of de regels van toepassing zijn.

TWEESNIJDEND ZWAARD?

Het AI-bedrijf DeepMind, dat eigendom is van Google en momenteel zijn eigen AI-chatbot Sparrow test, vertelde aan Reuters dat de regulering van multifunctionele systemen complex is.

"Wij geloven dat het creëren van een bestuurskader rond GPAIS een inclusief proces moet zijn, wat betekent dat alle betrokken gemeenschappen en maatschappelijke organisaties erbij betrokken moeten worden," zei Alexandra Belias, hoofd internationaal overheidsbeleid van het bedrijf.

Ze voegde eraan toe: "De vraag is hier: hoe zorgen we ervoor dat het risicobeheerkader dat we vandaag creëren ook morgen nog adequaat is?"

Daniel Ek, chief executive van het audiostreamingplatform Spotify - dat onlangs zijn eigen "AI DJ" lanceerde, die gepersonaliseerde afspeellijsten kan samenstellen - vertelde Reuters dat de technologie "een tweesnijdend zwaard" is.

"Er zijn veel dingen waar we rekening mee moeten houden," zei hij. "Ons team werkt heel actief samen met de regelgevers om ervoor te zorgen dat deze technologie zoveel mogelijk mensen ten goede komt en zo veilig mogelijk is."

Europarlementariërs zeggen dat de wet regelmatig zal worden herzien, zodat hij kan worden aangepast als er nieuwe problemen met AI opduiken.

Maar met de Europese verkiezingen in 2024 in het verschiet, staan ze onder druk om meteen met iets substantieels te komen.

"De besprekingen mogen niet worden overhaast en er mogen geen compromissen worden gesloten alleen maar om het dossier voor het einde van het jaar te kunnen afsluiten," aldus Leufer. "De rechten van de mensen staan op het spel."