Xi opent partijcongres in uitdagende tijd voor China

De Chinese president Xi Jinping zal zondag het podium betreden om het startschot te geven voor een historisch congres van de regerende Communistische Partij, waar hij naar verwachting een derde termijn zal winnen die zijn plaats als China's machtigste heerser sinds Mao Zedong zal verstevigen.

Het congres komt op een tumultueus moment, nu Xi's vasthouden aan zijn zero-COVID beleid de economie aantast, terwijl zijn steun voor de Rus Vladimir Poetin China verder heeft vervreemd van het Westen. Toch zeggen diplomaten, economen en analisten met wie Reuters heeft gesproken dat Xi zijn greep op de macht zal consolideren.

Het ongeveer een week durende congres zal plaatsvinden met ongeveer 2300 afgevaardigden, meestal achter gesloten deuren, in de enorme Grote Hal van het Volk op het Tiananmenplein. De Chinese hoofdstad heeft de beveiliging opgevoerd en de COVID-screening geïntensiveerd. In de nabijgelegen provincie Hebei kregen staalfabrieken de opdracht hun activiteiten te verminderen om de luchtkwaliteit te verbeteren, aldus een industriële bron.

De ondoorzichtigheid van de Chinese politiek, die is toegenomen sinds Xi tien jaar geleden aan de macht kwam, betekent dat partijwatchers moeten speculeren over wie op sleutelposten zal worden benoemd en wat die benoemingen betekenen.

Slechts weinigen verwachten echter een significante koerswijziging tijdens een derde termijn van Xi, met een blijvende nadruk op beleid waarin veiligheid en zelfredzaamheid voorop staan, staatscontrole over de economie, een assertievere diplomatie en een sterker leger, en toenemende druk om Taiwan in te nemen.

Het congres zal worden afgesloten met de introductie van het volgende Politburo Permanent Comité (PSC), het eliteorgaan dat nu uit zeven personen bestaat en dat Xi is gaan domineren.

"Waarschijnlijk zal de nieuwe samenstelling compromisloos 'Xi-istisch' zijn," aldus de voormalige Britse diplomaat Charles Parton, fellow bij de in Londen gevestigde Council on Geostrategy.

Het congres zal waarschijnlijk beginnen met het voorlezen van een lang verslag door Xi in een televisietoespraak waarin in grote lijnen de prioriteiten voor de komende vijf jaar worden geschetst. Daarmee begint een maandenlang proces van personeelswisselingen aan de top van de partij en de regering, dat in maart tijdens de jaarlijkse zitting van het parlement zal worden afgerond.

Met een derde termijn breekt Xi met het precedent van twee termijnen van de afgelopen decennia. Ook wordt gebroken met de normen: analisten verwachten dat er geen opvolger voor Xi (69) zal worden aangewezen, wat erop zou wijzen dat hij van plan is nog langer aan de macht te blijven.

MYSTERIEUZE MAN

China-watchers willen vooral weten wie van de PSC-leden zal worden aangewezen als de volgende premier - een functie die belast is met de zware taak om de op een na grootste economie ter wereld te leiden - wanneer Li Keqiang in maart aftreedt.

Hoewel verschillende hoge ambtenaren op de lijst van "usual suspects" staan, is geen van hen de voor de hand liggende keuze om Li op te volgen - een onzekerheid die afwijkt van de norm.

Toch zeggen analisten dat de mening van een individu er tegenwoordig minder toe doet, aangezien Xi degenen die als "hervormers" worden gezien op een zijspoor heeft gezet ten gunste van zijn meer staatsgerichte en nationalistische economische beleid.

"Er zijn steeds meer aanwijzingen dat promotiebesluiten de afgelopen jaren minder zijn genomen op basis van technocratische vaardigheden, wat je zou verwachten van hervormers, en meer in termen van loyaliteit aan Xi Jinping, dus ik denk dat we dit idee van hervormers eigenlijk met pensioen moeten sturen", aldus Mark Williams, hoofdeconoom Azië bij Capital Economics.

VERWACHTINGEN

Xi's openingstoespraak op het laatste congres, in 2017, was over het algemeen positief, met ambitieuze plannen om van China tegen 2050 een leidende wereldmacht te maken. Hij noemde 70 keer "hervormingen" in een toespraak die bijna drieënhalf uur duurde.

Sindsdien zijn de omstandigheden drastisch veranderd: De Chinese economie is gehavend door de COVID-beperkingen, een verpletterende crisis in de vastgoedsector en de terugslag na Xi's harde optreden tegen de technologiesector onder het mom van "gemeenschappelijke welvaart". Wereldwijd zijn de betrekkingen tussen Peking en het Westen sterk verslechterd.

Beleggers en talloze gefrustreerde Chinese burgers die hopen dat het congres een mijlpaal is waarna China begint met het terugschroeven van de nul-COVID lijken steeds meer teleurgesteld te worden nu Peking deze week herhaaldelijk heeft bevestigd dat het vasthoudt aan het beleid.

Analisten zeggen ook dat het congres waarschijnlijk niet zal leiden tot onmiddellijke of dramatische beleidswijzigingen om de economie, die dit jaar naar verwachting met ongeveer 3% zal groeien en dus ver achterblijft bij de officiële doelstelling van ongeveer 5,5%, nieuw leven in te blazen.

"Tussen nu en maart 2023 verwachten wij geen significante beleidswijzigingen, met name in de baanbrekende nul-COVID-strategie en de ongekende beperkingen op China's vastgoedsector", schreven de analisten van Nomura.