Het bevat ook een element dat functionarissen in Washington zeer ongemakkelijk zal maken - de rol van China als vredesmakelaar in een regio waar de VS lange tijd invloed heeft uitgeoefend.

De overeenkomst werd aangekondigd na vier dagen van eerder geheime besprekingen in Peking tussen de rivalen in het Midden-Oosten. Woordvoerder John Kirby van het Witte Huis zei vrijdag dat, hoewel Washington niet rechtstreeks betrokken was, Saoedi-Arabië Amerikaanse functionarissen op de hoogte hield van de besprekingen met Iran.

De betrekkingen tussen de VS en China zijn zeer omstreden geworden over kwesties variërend van handel tot spionage, en de twee machten wedijveren in toenemende mate om invloed in delen van de wereld ver van hun eigen grenzen.

Kirby leek de betrokkenheid van China bij de ontwikkeling van vrijdag te bagatelliseren en zei dat het Witte Huis gelooft dat interne en externe druk, waaronder effectieve Saoedische afschrikking tegen aanvallen van Iran of zijn gevolmachtigden, Teheran uiteindelijk aan de tafel heeft gebracht.

Jeffrey Feltman, voormalig hoge VS- en VN-functionaris, zei echter dat de rol van China, en niet de heropening van de ambassades na zes jaar, het belangrijkste aspect van de overeenkomst was.

"Dit zal - waarschijnlijk terecht - worden geïnterpreteerd als een klap voor de regering Biden en als bewijs dat China de opkomende macht is", aldus Feltman, een medewerker van het Brookings Institution.

NUCLEAIRE ONDERHANDELINGEN

Het akkoord komt op een moment dat Iran zijn nucleaire programma versnelt na twee jaar van mislukte pogingen van de VS om een akkoord uit 2015, dat Teheran moest beletten een kernbom te produceren, nieuw leven in te blazen.

Die pogingen zijn bemoeilijkt door een gewelddadig optreden van de Iraanse autoriteiten tegen protesten en strenge Amerikaanse sancties tegen Teheran vanwege beschuldigingen van mensenrechtenschendingen.

Brian Katulis, van het Middle East Institute, zei dat de overeenkomst voor de VS en Israël een "nieuw mogelijk pad" biedt om de vastgelopen besprekingen over de Iraanse nucleaire kwestie nieuw leven in te blazen, met een potentiële partner in Riyad.

"Saoedi-Arabië is zeer bezorgd over het nucleaire programma van Iran," zei hij. "Als deze nieuwe opening tussen Iran en Saudi-Arabië zinvol en impactvol wil zijn, dan zal zij de bezorgdheid over het Iraanse nucleaire programma moeten aanpakken - anders is de opening slechts optiek."

De overeenkomst van vrijdag biedt ook hoop op meer duurzame vrede in Jemen, waar het in 2014 ontstane conflict algemeen wordt gezien als een proxy-oorlog tussen Saudi-Arabië en Iran.

Een door de VN bemiddelde wapenstilstand die in april vorig jaar werd overeengekomen, heeft grotendeels standgehouden, hoewel deze in oktober afliep zonder dat de partijen overeenstemming hadden bereikt over een verlenging ervan.

Gerald Fierestein, een voormalig Amerikaans ambassadeur in Jemen, zei dat Riyadh "hier niet in zou zijn meegegaan zonder iets te krijgen, maar of dat iets Jemen is of iets anders is moeilijker te zien".

GROEIENDE ROL VOOR CHINA

De betrokkenheid van China bij de bemiddeling kan "belangrijke gevolgen" hebben voor Washington, aldus Daniel Russel, de Amerikaanse topdiplomaat voor Oost-Azië onder voormalig president Barack Obama.

Russel zei dat het ongebruikelijk is dat China zelf bemiddelt bij een diplomatiek akkoord in een geschil waarbij het geen partij is.

"De vraag is of dit de vorm is van de dingen die komen gaan", zei hij. "Zou het een voorloper kunnen zijn van een Chinese bemiddelingspoging tussen Rusland en Oekraïne wanneer Xi Moskou bezoekt?"

Wat Iran betreft, is het niet duidelijk dat de resultaten goed zullen zijn voor de VS, zei Naysan Rafati, senior Iran-analist bij International Crisis Group.

"Het nadeel is dat op een moment dat Washington en westerse partners de druk tegen de Islamitische Republiek opvoeren ... Teheran zal geloven dat het zijn isolement kan doorbreken en, gezien de Chinese rol, een beroep kan doen op de dekking van grootmachten," zei Rafati.

De betrokkenheid van China heeft in Washington al tot scepsis geleid over de motieven van Peking.

De Republikeinse afgevaardigde Michael McCaul, voorzitter van de Commissie Buitenlandse Zaken van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, verwierp China's voorstelling van zichzelf als vredesbemiddelaar en zei dat het "geen verantwoordelijke belanghebbende is en niet kan worden vertrouwd als een eerlijke of onpartijdige bemiddelaar".

Kirby zei dat de VS het gedrag van Peking in het Midden-Oosten en elders nauwlettend in de gaten houdt.

"Wat betreft de Chinese invloed daar of in Afrika of Latijns-Amerika, is het niet zo dat we oogkleppen op hebben," zei hij. "We blijven China zeker in de gaten houden wanneer het uit eigenbelang elders in de wereld invloed en voet aan de grond probeert te krijgen."

Toch draagt de betrokkenheid van Peking bij tot een beeld van groeiende Chinese macht en invloed dat bijdraagt tot een beeld van een krimpende Amerikaanse aanwezigheid in de wereld, aldus Jon Alterman van het Center for Strategic and International Studies in Washington.

"De niet zo subtiele boodschap van China is dat de Verenigde Staten weliswaar de overheersende militaire macht in de Golf zijn, maar dat China een krachtige en aantoonbaar groeiende diplomatieke aanwezigheid heeft," zei hij.