Een groep hoge officieren van het Gabonese leger kondigde woensdag vroeg op de televisie aan dat ze de macht hadden gegrepen, slechts enkele minuten na de bekendmaking van de overwinning van Ali Bongo in de presidentsverkiezingen voor een derde termijn.

De officieren, die op het televisiekanaal Gabon 24 verschenen, zeiden dat ze alle veiligheids- en defensiemachten van Gabon vertegenwoordigden. Ze verklaarden dat de verkiezingsuitslag nietig was verklaard, dat alle grenzen tot nader order gesloten waren en dat de staatsinstellingen ontbonden waren.

In Libreville, de hoofdstad van Gabon, werden woensdag schoten gehoord, volgens een journalist van Reuters, kort na de televisie-interventie.

Het lot van Ali Bongo, die zaterdag voor het laatst in het openbaar verscheen toen hij ging stemmen, bleef onzeker.

Als de staatsgreep bevestigd wordt, zou het de achtste omverwerping van de macht in West- en Centraal-Afrika zijn sinds 2020, slechts een maand na de putsch van het leger in Niger.

Militaire junta's hebben ook de macht gegrepen in Mali, Guinee, Burkina Faso en Tsjaad.

De context in Gabon is anders dan in Niger en andere landen in de Sahel-regio, waar een gewelddadige islamitische opstand het vertrouwen van het publiek in democratisch gekozen regeringen heeft aangetast.

Een staatsgreep in het land zou echter gezien worden als een nieuw teken van democratische achteruitgang in een steeds instabielere regio.

Ali Bongo is al twee termijnen president van het olieproducerende land sinds hij zijn vader Omar Bongo opvolgde, die in 2009 overleed na sinds 1967 te hebben geregeerd.

Zijn critici zijn van mening dat hij weinig heeft gedaan om de rijkdom die door de olieproductie wordt gegenereerd, door te sluizen naar een bevolking van ongeveer 2,3 miljoen mensen, waarvan een derde in armoede leeft.

"Het land maakt momenteel een ernstige institutionele, politieke, economische en sociale crisis door", zeiden de officieren in een verklaring, waarin ze beweerden dat de verkiezingen van 26 augustus niet transparant en geloofwaardig waren verlopen.

"In naam van het Gabonese volk, en garant voor de bescherming van de instellingen, hebben we besloten om de vrede te verdedigen door een einde te maken aan het huidige regime", voegden ze eraan toe.

Terwijl een officier de gezamenlijke verklaring voorlas, stonden een dozijn anderen zwijgend achter hem, gekleed in militaire uniformen en baretten.

De officieren stelden zichzelf voor als leden van het Comité voor Overgang en Institutioneel Herstel.

TENSE CONTEXT

Voor de aankondiging van de officieren waren de spanningen al hoog opgelopen in Gabon, waar zaterdag presidents- en parlementsverkiezingen werden gehouden die werden gekenmerkt door beschuldigingen van fraude die door Ali Bongo's team werden ontkend.

De afwezigheid van internationale waarnemers, de schorsing van bepaalde buitenlandse televisiekanalen en het besluit van de autoriteiten om na de verkiezingen de toegang tot internet af te sluiten en een landelijke avondklok in te stellen, hebben echter geleid tot bezorgdheid over de transparantie van het verkiezingsproces.

In de vroege ochtenduren leken de straten van de hoofdstad Libreville rustig, terwijl de inwoners zich buiten verzamelden. Sommigen juichten toen een groep soldaten in een voertuig voorbij kwam, maar er was geen teken van feest of wijdverspreide bezorgdheid.

"Als dit bevestigd wordt, is dit de zoveelste militaire staatsgreep die de instabiliteit in de hele regio vergroot", zei de Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken van de Europese Unie, Josep Borrell, bezorgd.

Frankrijk volgt de situatie in Niger "met de grootste aandacht", zei de Franse premier Elisabeth Borne. Frankrijk heeft 350 Franse soldaten in het land gestationeerd, volgens het Ministerie van de Strijdkrachten.

PRECEDENT IN 2019

Enkele uren na de aankondiging van de officieren leek het internetnetwerk voor het eerst sinds de verkiezingen van zaterdag te zijn hersteld, merkte een journalist van Reuters op.

Eerder maakte de voorzitter van het Gabonese Verkiezingscentrum (CGE) bekend dat Ali Bongo een derde termijn had gewonnen in de presidentsverkiezingen met 64,27% van de stemmen tegen 30,77% voor zijn belangrijkste tegenstander, Albert Ondo Ossa.

In januari 2019, een paar maanden nadat Ali Bongo een beroerte had gekregen, werd een poging tot staatsgreep uitgevoerd door soldaten die kortstondig de staatsradio overnamen om een boodschap uit te zenden waarin stond dat de president niet langer geschikt was om zijn ambt uit te oefenen.

De situatie werd een paar uur later hersteld, nadat twee van de vermoedelijke coupplegers waren gedood en anderen gearresteerd.

Als reactie op de nieuwe couppoging kondigde mijnbouwgroep Eramet woensdag aan dat het zijn activiteiten in het land stopzette, waardoor de aandelenkoers met 20% daalde op de Parijse beurs.

TotalEnergies, dat ook actief is in het land, reageerde niet onmiddellijk op een verzoek van Reuters om commentaar. Haar dochteronderneming TotalEnergies EP Gabon daalde met 15% op de beurs.

(Verslag van Gerauds Wilfried Obangome, met bijdragen van Alessandra Prentice en Sofia Christensen, geschreven door Raju Gopalakrishnan en Nellie Peyton; Franse versie door Camille Raynaud, Zhifan Liu en Blandine Hénault, bewerkt door Tangi Salaün en Kate Entringer)

door Gerauds Wilfried Obangome