Het herstel van wereldwijde bossen zou 22 keer zoveel koolstof kunnen vastleggen als de wereld in een jaar uitstoot, volgens een wetenschappelijk onderzoek dat maandag is gepubliceerd. Dit pleit ervoor dat bomen een belangrijk hulpmiddel zijn in de strijd tegen de klimaatcrisis, samen met het terugdringen van fossiele brandstoffen.

In het onderzoek wordt gekeken naar het herstel van bossen waar ze van nature zouden voorkomen als er geen mensen waren geweest, ofwel door aangetaste bossen te laten hergroeien of door kaalgekapte gebieden te herbebossen, maar gebieden die van vitaal belang zijn voor de landbouw of die al in steden zijn veranderd, worden buiten beschouwing gelaten.

Als het volledige herstelpotentieel van de wereld wordt bereikt, zou er naar schatting 226 gigaton overtollige kooldioxide uit de atmosfeer verdwijnen - of ruwweg een derde van de hoeveelheid die sinds de industriële revolutie aan de atmosfeer is toegevoegd, aldus het onderzoek.

"Er kan geen keuze zijn tussen natuur en koolstofvrij maken. We moeten absoluut stappen ondernemen om beide tegelijkertijd te bereiken," zei ecoloog Thomas Crowther van het Zwitserse Federale Instituut voor Technologie Zürich.

Het artikel, gepubliceerd in het tijdschrift Nature door Crowther en meer dan 200 andere onderzoekers, biedt een belangrijke update van een artikel uit 2019 dat tot felle discussies leidde in de wetenschappelijke gemeenschap.

De nieuwe bevindingen tonen aan dat bossen weliswaar kunnen helpen om klimaatverandering tegen te gaan, maar dat het contraproductief is om ze te gebruiken om toekomstige broeikasgasemissies te compenseren, aldus Crowther. Elke extra uitstoot zal de klimaatverandering en extreme weersomstandigheden verergeren, bossen beschadigen en hun vermogen om koolstof te absorberen aantasten. Dat zou de voordelen van een compensatie tenietdoen, zei hij.

Het idee om een compensatie te verdienen door simpelweg bomen te planten "is nu categorisch in strijd met wat de wetenschap zegt," zei Crowther.

Crowther zei dat hij van plan is om de komende klimaattop COP28 van de Verenigde Naties in Dubai bij te wonen om die boodschap aan beleidsmakers over te brengen.

"Dit document moet een einde maken aan greenwashing," zei hij tegen Reuters.

CONTROVERSE OVER BOMEN

Het onderzoek volgt op een baanbrekend onderzoek uit 2019 dat ook medeauteur is van Crowther, en waarin wordt aangegeven dat 205 gigaton kan worden vastgelegd door bosherstel. Marc Benioff, CEO van Salesforce, las het onderzoek en werd geïnspireerd om met het World Economic Forum samen te werken aan het initiatief om een triljoen bomen te planten.

Maar het artikel en het streven naar een triljoen bomen - dat al snel werd gesteund door de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump - veroorzaakte een controverse onder wetenschappers en milieuactivisten.

Veel wetenschappers - en ook de Zweedse activiste Greta Thunberg - zeiden dat bomen werden voorgesteld als een al te simplistische remedie voor de klimaatcrisis die de aandacht zou kunnen afleiden van de inspanningen om het gebruik van fossiele brandstoffen, de hoofdschuldige aan de klimaatverandering, te verminderen.

Crowther zei dat de reactie de boodschap van de krant drastisch oversimplificeerde.

Meer dan 40 wetenschappers schreven in het tijdschrift Science dat de studie uit 2019 het koolstofvastleggingspotentieel van bosherstel mogelijk 4-5 keer heeft opgeblazen door rekening te houden met de aanplant van bomen in niet-bos ecosystemen, naast andere vergissingen.

Joseph Veldman, een ecoloog aan de Texas A&M University en hoofdauteur van die kritiek, zei dat hij denkt dat het nieuwe artikel nog steeds overdrijft hoeveel koolstof er kan worden vastgelegd, mogelijk met de helft.

Hij zei dat het cijfer van 226 gigaton koolstof omvat die is vastgelegd op plaatsen die "ongeschikt" zijn voor het planten van bomen, zoals op grote hoogten, en dat er te veel wordt uitgegaan van bosaanwas in savannes, naast andere punten van zorg.

"Dit is de absolute bovengrens van wat ooit haalbaar zou kunnen zijn," zei Veldman. "Je zult er nooit komen. Het is onverstandig en niet haalbaar."

Crowther zei dat het huidige en het vorige onderzoek weliswaar aantonen waar bomen geplant zouden kunnen worden, maar dat dit niet betekent dat ze daar per se geplant zouden moeten worden.

De auteurs van de studie geven aan dat herstel op een bepaalde manier moet gebeuren om effectief te zijn.

Ze stellen dat bossen divers moeten zijn, in plaats van massale aanplant van één soort, en dat het herstel de behoeften van de lokale gemeenschap moet dienen.

Cristina Banks-Leite, een tropisch ecoloog, geeft in de eerste week van haar masteropleiding aan het Imperial College in Londen les over het Crowther-paper uit 2019 en een paper dat daar kritiek op had, om het debat over bossen in de wetenschappelijke gemeenschap te illustreren.

Het doen van zulke complexe metingen voor de hele wereld zal altijd wat gebreken hebben, maar verbetert ook met de technologische vooruitgang, zei ze.

In het artikel wordt ook vastgesteld dat het beschermen van bestaande bossen gunstiger is dan het proberen om ze opnieuw te laten groeien. Van het totale koolstofvastleggingspotentieel zou slechts 39% afkomstig zijn van herbebossing van kaalgekapte gebieden. Het grootste deel van de koolstofwinst, naar schatting 61%, zou eenvoudigweg voortkomen uit het beschermen van bossen die nog overeind staan en het laten herstellen van aangetaste bosgebieden.

"De meegebrachte boodschap - dat de bossen die we hebben beschermd moeten worden - is absoluut fundamenteel en correct," zei ecoloog Nicola Stevens van de Universiteit van Oxford, die mede-auteur was van de kritiek op Crowther's eerdere artikel. (Verslaggeving door Jake Spring; Bewerking door Katy Daigle en Sandra Maler)