Een poging van beleggingsfondsen om edelmetaal uit onethische bronnen te vermijden door nieuw gemaakte staven te kopen, heeft slechts een beperkt effect omdat veel van die staven nog oud goud bevatten waarvan de herkomst onbekend is, zeggen bankiers en raffinadeurs.
Dat betekent dat zeer weinig beleggingsfondsen de herkomst van hun produkt en de milieu- en humanitaire situatie ervan kennen, waardoor de ambities om in te haken op de bloeiende markt voor duurzame beleggingen een deuk oplopen.
De grootste goudfondsen ter wereld hebben zich steeds meer toegelegd op het houden van staven die gemaakt zijn sinds 2012, toen de London Bullion Market Association (LBMA) regels invoerde om ervoor te zorgen dat metaal op de groothandelsmarkt van $15 biljoen per jaar niet in verband werd gebracht met misdaad of geweld.
Maar gezien hoe vaak oudere staven gesmolten en gerecycleerd worden, bevatten vele die na die datum gemaakt zijn nog steeds goud waarvan de geschiedenis niet te verifiëren is, vertelden bankiers en raffinadeurs aan Reuters.
Het is niet duidelijk hoeveel oud goud in nieuwe staven zit, maar meer dan de helft van het metaal dat door de gewone raffinaderijen wordt verwerkt, wordt gerecycleerd, zo blijkt uit de gegevens van de LBMA.
"Het is een illusie te geloven dat als je herraffineert, je "nieuw geboren" goud krijgt dat ethisch aanvaardbaar is," zei Patrick Schein, een raffinadeur en bestuurslid bij de Alliance for Responsible Mining. "Het lijkt op greenwashing."
Schein zei dat het prima was dat fondsen gerecycleerd goud aanhielden als het naast nieuw opgegraven metaal uit industriële en ambachtelijke mijnen lag, maar dat ze dan wel transparant moesten zijn. "Als het niet mogelijk is de herkomst te achterhalen, zeg dat dan gewoon," zei hij.
Goud is geen natuurlijke trekpleister voor ESG-beleggers, gezien de grote milieukosten die verbonden zijn aan het uitgraven ervan uit de grond, maar het metaal is een waardevol financieel bezit en de mijnen zijn grote werkgevers in ontwikkelingslanden.
Gerecycleerd goud heeft minder impact op het milieu dan gedolven metaal, maar omdat de herkomst ervan vaak onbekend is, bestaat het risico dat het door criminele of gewelddadige handen is gegaan.
Hoewel beleggers zich steeds meer richten op milieu-, sociale en bestuurlijke (ESG) maatstaven wanneer zij beslissen waar te beleggen, heeft de goudindustrie, zoals veel sectoren, geen verplichte regels rond ESG-naleving.
LBMA Chief Executive Ruth Crowell erkent weliswaar dat oud goud in nieuwe staven terechtkomt, maar zei dat de aandacht voor nieuwere staven aantoont dat fondsen ESG serieus nemen.
"Het is zeker een positieve stap," zei ze. Zij voorspelt meer transparantie en ambitieuzere verbintenissen inzake de bevoorrading in de toekomst.
"HET IS HETZELFDE GOUD
Een van de populairste manieren om in goud te beleggen is via exchange-traded funds (ETF's) en soortgelijke producten die aandelen uitgeven die door edelmetaal worden gedekt.
Van de tien grootste, hebben er zes, die eind vorig jaar 955 ton goud ter waarde van ongeveer $55 miljard bezaten, aan Reuters verteld dat zij de voorkeur geven aan staven die sinds 2012 gemaakt zijn. Drie daarvan gaven de voorkeur aan staven die sinds 2019 gemaakt waren, toen de regels strenger waren geworden.
Verscheidene fondsen gebruiken hun beloften van na 2012 of na 2019 in hun marketingmateriaal, hoewel geen van de grootste zich expliciet als "ethisch" of "groen" prijst.
Crowell van de LBMA zei dat het zoeken naar beloftes van na 2012 zinvol was omdat de normen zo sterk verscherpt waren. Toezeggingen van na 2019 leken meer een "marketingspel", zei ze, omdat de veranderingen dat jaar minder significant waren.
Bankiers zeiden dat de stijgende vraag naar nieuwere goudstaven in Europa ertoe geleid had dat meer van vóór 2012 gemaakt goud naar Azië werd gestuurd, waar minder kopers ESG-eisen hebben.
Wanneer goud naar het oosten reist, worden de grote staven die in het Westen worden verhandeld, door raffinaderijen omgevormd tot kleinere staven die in Azië geliefd zijn, aldus bronnen in de sector. Een deel daarvan keert terug naar Europa en de Verenigde Staten en wordt daar weer omgevormd tot staven die, omdat zij nieuw zijn, door de fondsen zouden worden aanvaard, aldus de bronnen.
"Het is hetzelfde goud," zei een kaderlid van een grote bank die in goud handelt.
Tot de vier top-tien fondsen die zich op hun gemak voelen met baren van vóór 2012 behoren de twee grootste, de SPDR fondsen van de World Gold Council, die eind vorig jaar 1.050 ton goud in hun bezit hadden, en de iShares fondsen van Blackrock, die 769 ton in hun bezit hadden.
De World Gold Council, die door mijnbouwbedrijven is opgericht om het gebruik van goud te bevorderen, zei dat hij voorstander was van strengere ethische normen, maar dat oude staven niet mogen worden uitgesloten, omdat dit geen zinvolle ethische gevolgen heeft en de liquiditeit van de markt zou schaden, die voor grote fondsen van essentieel belang is om te kunnen werken.
Blackrock zei dat de regels van de LBMA het gebruik van oude staven toestaan. "Onze ETP's worden door de LBMA geclassificeerd als verantwoord ingekocht op basis van haar industriestandaarden," zei een woordvoerder.
TRACEERBAAR GOUD
Fondsen hebben wel de mogelijkheid om meer te betalen om groothandelsstaven te vermijden en goud te krijgen met een gegarandeerde herkomst. Dat kan van mijnen of gerecycleerd metaal zijn, als het fonds een gering milieu-effect belangrijker vindt dan traceerbaarheid.
Maar de overgrote meerderheid van de ETF's houdt geen goud van een specifieke herkomst aan. Sommigen zeggen dat dit komt omdat alleen de groothandelsmarkt, met zijn enorme pool van onderling verwisselbare goudstaven, de omvang en frequentie van hun transacties aankan. Anderen zeiden dat hun beleggers geen premie wilden betalen.
Sommige kleine fondsen houden goud aan waarvan zij de herkomst kennen.
De Zwitserse bankgroep Raiffeisen en de Zwitserse vermogensbeheerders de Pury Pictet Turrettini hebben vorig jaar elk goudfondsen gelanceerd die zich toeleggen op traceerbaar metaal uit grote en artisanale mijnen.
Wanneer dit niet beschikbaar is, krijgen zij staven van de groothandelsmarkt, maar trachten die later om te ruilen voor staven van bekende oorsprong, zeiden zij.
Om goud te maken waarvan de herkomst bekend is, moeten de raffinadeurs ingewikkelder procédés en gescheiden productielijnen gebruiken. Veel raffinadeurs produceren wel goud op deze manier, hoofdzakelijk voor de juwelenmarkt, en hoewel het duurder is, zou er veel meer goud kunnen worden geleverd, aldus de raffinadeurs.
De fondsen van Raiffeisen en Pictet, waarvan de beheerskosten in grote lijnen overeenkomen met die van de 10 grootste ETF's, zijn nog klein, met elk minder dan 2 ton goud.
Maar grotere fondsen zullen hun voorbeeld volgen, zei Melchior de Muralt van de Pury Pictet Turrettini. "Meer en meer ETF's zullen traceerbaar goud aanhouden, al is het maar 10% of 20%, om tegemoet te komen aan ESG-gedreven cliënten," zei hij.
