Vooruitlopend op deze stap sloot Egypte een investeringsovereenkomst van $35 miljard met het Emirati soevereine fonds ADQ voor de ontwikkeling van een schiereiland aan de Middellandse Zeekust en andere projecten, waardoor een langdurige tekort aan buitenlandse valuta werd verlicht.

WAT IS DE OORZAAK VAN DE ECONOMISCHE ELLENDE IN EGYPTE?

Sommige oorzaken dateren al van tientallen jaren geleden, zoals een mislukte industriële ontwikkeling door slechte planning en zware bureaucratie, en een exportbeleid dat een hardnekkig handelstekort heeft gecreëerd.

Een overgewaardeerde munteenheid, zwakke eigendomsrechten en instellingen, en een overheersende staat en leger hebben investeringen en concurrentie ontmoedigd.

Onder president Abdel Fattah al-Sisi heeft Egypte een enorme buitenlandse schuld opgebouwd. Buitenlandse schuldeisers zijn terughoudend, waardoor de regering in Caïro gedwongen wordt om in eigen land te lenen, zelfs als de rentetarieven de pan uit rijzen, wat grotere tekorten veroorzaakt.

Dit, en een uitbreiding van de geldvoorraad, heeft de waardevermindering van de munteenheid en een hogere inflatie aangewakkerd.

Buiten de olie- en gassector zijn de buitenlandse investeringen schamel geweest. De overmakingen daalden in 2022-23 met 30% tot $22 miljard, omdat werknemers in het buitenland afzagen van overmakingen tegen de overgewaardeerde officiële wisselkoers.

De oorlog in de Gazastrook, aan de noordoostelijke grens van Egypte, heeft risico's met zich meegebracht voor het toerisme en de inkomsten uit het Suezkanaal; de inkomsten uit de waterweg zijn eerder dit jaar met ongeveer 50% gedaald.

Sisi wijt de economische problemen van Egypte vaak aan de onrust na een volksopstand in 2011, evenals de jaarlijkse bevolkingsgroei die volgens de Wereldbank in 2021 1,7% zal bedragen. De autoriteiten hebben ook gewezen op externe schokken, waaronder de COVID-19 pandemie en de oorlog in Oekraïne.

HOE ERG IS HET GEWORDEN?

De afgelopen twee jaar heeft een acuut dollartekort de invoer onderdrukt en een achterstand in de havens veroorzaakt, met alle gevolgen van dien voor de lokale industrie. De prijzen van veel basisvoedsel stegen veel sneller dan de inflatie, die in september een recordhoogte van 38% bereikte.

De economische groei is vertraagd en veel Egyptenaren zeggen dat hun levensstandaard is aangetast.

Het pond is sinds maart 2022 met meer dan twee derde gedaald ten opzichte van de dollar in een reeks devaluaties, waarbij de druk op de munt het afgelopen jaar toenam toen de koers stabiel werd gehouden op iets minder dan 31 pond voor de dollar.

Het aflossingsschema van buitenlandse schulden is lastig en de stijgende rentetarieven en de zwakkere munt hebben de kosten van de schuldendienst doen stijgen. Rentebetalingen slokten meer dan 45% van alle inkomsten op in het boekjaar dat eindigde in juni 2023.

Officiële gegevens classificeren ongeveer 30% van de bevolking als arm voordat COVID-19 toesloeg, en analisten zeggen dat de aantallen sindsdien zijn gestegen. Naar schatting 60% van de 106 miljoen inwoners van Egypte leeft onder of dicht bij de armoedegrens.

De werkloosheid is gedaald tot ongeveer 7%, maar de arbeidsmarktparticipatie is in het decennium tot 2020 ook gestaag gedaald. Delen van het openbare onderwijssysteem staan op instorten. Veel afgestudeerden met de mogelijkheid daartoe zoeken werk in het buitenland.

WAAR IS HET GELD GEBLEVEN?

Naast de reguliere uitgaven heeft Egypte onder Sisi ook veel uitgegeven aan infrastructuur. Dit omvat huisvesting, nieuwe steden en een snelle aanleg van wegen. Het meest in het oog springende megaproject is een nieuwe hoofdstad van 58 miljard dollar in de woestijn ten oosten van Caïro.

De wapenimport van Egypte is de afgelopen tien jaar ook gestegen, waardoor het land nu de op twee na grootste importeur ter wereld is, volgens het Stockholm International Peace Research Institute.

Ambtenaren zeggen dat ze de uitgaven aan sociale programma's voor de armen hebben verhoogd, waaronder een geldprogramma dat zo'n vijf miljoen gezinnen dekt, hoewel critici zeggen dat de bijstand onvoldoende is om de levensstandaard te beschermen.

WAT IS HET PLAN VAN DE REGERING?

In het kader van de meest recente IMF-overeenkomst verplichten de autoriteiten zich tot flexibele wisselkoersen en fiscale discipline om de inflatie en het handelstekort terug te dringen.

Het beleidsplan dat tot de overeenkomst heeft geleid, omvat ook structurele hervormingen om de groei van de particuliere sector aan te moedigen, deels door vrijstellingen en privileges voor de machtige staatsbedrijven van het land af te schaffen.

Het voorziet ook in "een nieuw kader om de infrastructuuruitgaven af te remmen, waaronder projecten die tot nu toe buiten het reguliere begrotingstoezicht vielen", aldus het IMF.

OP WELKE STEUN KAN EGYPTE REKENEN?

Zowel westerse als Golfstaten hebben Egypte onder Sisi over het algemeen gezien als een steunpilaar van veiligheid in een onstabiele regio.

Caïro ontving miljarden aan deposito's en investeringen van bondgenoten uit de Golfstaten, waaronder Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, na de schok die de Russische invasie in Oekraïne teweegbracht, en heeft sinds het uitbreken van de Gazacrisis nieuwe blijken van solidariteit gekregen.

Maar de Arabische Golfstaten hebben de voorwaarden voor het injecteren van nieuw geld aangescherpt en willen steeds meer investeringen die rendement opleveren.

Die investeringen en de verkoop van staatsactiva waren bescheiden gebleven tot de ADQ-deal voor de ontwikkeling van het schiereiland Ras El Hekma, waarvan het IMF erkende dat het de financieringsdruk op korte termijn had verlicht.

De overeenkomst heeft geleid tot speculaties over verdere potentiële deals, waaronder voor een perceel in de buurt van de zuidelijke Sinaï badplaats Sharm el-Sheikh.

Egypte heeft ook geprobeerd om de economische banden met landen als China en India aan te halen, waarbij het de hoop uitsprak dat zijn recente toetreding tot de BRICS-club meer investeringsstromen zal aantrekken.