De besprekingen over de aanvallen en de handel tussen China en Iran vonden plaats tijdens verschillende recente bijeenkomsten in Peking en Teheran, zeiden de Iraanse bronnen, die geen details wilden geven over wanneer ze plaatsvonden of wie erbij aanwezig was.
"In principe zegt China: 'Als onze belangen op enigerlei wijze worden geschaad, zal dat gevolgen hebben voor onze handel met Teheran. Dus vertel de Houthi's om zich terughoudend op te stellen", zei een Iraanse functionaris die op de hoogte was van de gesprekken, die op voorwaarde van anonimiteit met Reuters sprak.
De aanvallen, die volgens de Houthi's bedoeld zijn om de Palestijnen in Gaza te steunen, hebben de scheepvaart- en verzekeringskosten opgedreven door een belangrijke handelsroute tussen Azië en Europa te verstoren die veel door schepen uit China wordt gebruikt.
De Chinese functionarissen maakten echter geen specifieke opmerkingen of dreigementen over hoe de handelsrelatie van Peking met Iran zou kunnen worden aangetast als haar belangen zouden worden geschaad door de aanvallen van de Houthi's, zeiden de vier Iraanse bronnen.
Hoewel China de afgelopen tien jaar de grootste handelspartner van Iran is geweest, is hun handelsrelatie scheef.
Chinese olieraffinaderijen kochten vorig jaar bijvoorbeeld meer dan 90% van de Iraanse export van ruwe olie, volgens tankergegevens van handelsanalysebedrijf Kpler, omdat Amerikaanse sancties veel andere klanten weghielden en Chinese bedrijven profiteerden van zware kortingen.
Iraanse olie is echter maar goed voor 10% van China's import van ruwe olie en Beijing heeft een reeks leveranciers die tekorten van elders kunnen aanvullen.
De Iraanse bronnen zeiden dat Peking duidelijk had gemaakt dat het zeer teleurgesteld zou zijn in Teheran als er schepen met banden met China getroffen zouden worden, of als de belangen van het land op de een of andere manier geschaad zouden worden.
Maar hoewel China belangrijk was voor Iran, had Teheran ook proxies in Gaza, Libanon, Syrië en Irak, naast de Houthi's in Jemen, en haar regionale allianties en prioriteiten speelden een grote rol in haar besluitvorming, zei een van de Iraanse ingewijden.
Gevraagd naar commentaar over ontmoetingen met Iran om de aanvallen in de Rode Zee te bespreken, zei het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken: "China is een oprechte vriend van de landen in het Midden-Oosten en zet zich in om de regionale veiligheid en stabiliteit te bevorderen en te streven naar gemeenschappelijke ontwikkeling en welvaart."
"We steunen de landen in het Midden-Oosten krachtig bij het versterken van hun strategische onafhankelijkheid en bij het verenigen en samenwerken om regionale veiligheidskwesties op te lossen," vertelde het aan Reuters.
Het Iraanse ministerie van Buitenlandse Zaken was niet onmiddellijk beschikbaar voor commentaar.
AS VAN VERZET
Militaire aanvallen van Amerikaanse en Britse troepen op Houthi-doelen in Jemen deze maand hebben de aanvallen op de scheepvaart door de groep, die een groot deel van Jemen controleert, waaronder de hoofdstad Sanaa en een groot deel van de Rode Zeekust van het land bij de zeestraat Bab al-Mandab, niet kunnen stoppen.
De Houthi's, die in de jaren '80 opkwamen als een gewapende groep die zich verzette tegen de soennitische religieuze invloed van Saoedi-Arabië in Jemen, worden bewapend, gefinancierd en getraind door Iran en maken deel uit van de anti-Westerse, anti-Israëlische "Verzetsas".
Een hooggeplaatste Amerikaanse functionaris zei dat Washington China had gevraagd om zijn invloed bij Iran te gebruiken om het te overtuigen om de Houthi's in bedwang te houden, onder andere in gesprekken die minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken en nationaal veiligheidsadviseur Jake Sullivan deze maand hadden met de hooggeplaatste Chinese functionaris van de Communistische Partij Liu Jianchao.
Een hooggeplaatste Iraanse functionaris zei dat Chinese functionarissen hun bezorgdheid wel uitvoerig hebben besproken tijdens de gesprekken, maar dat ze nooit melding hebben gemaakt van verzoeken van Washington.
Op 14 januari riep de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi op om een einde te maken aan de aanvallen op burgerschepen in de Rode Zee - zonder de Houthi's te noemen of Iran te noemen - en om de bevoorradingsketens en de internationale handelsorde in stand te houden.
Victor Gao, professor aan de Chinese Soochow Universiteit, zei dat China, als 's werelds grootste handelsnatie, onevenredig zwaar getroffen werd door de verstoring van de scheepvaart en dat het herstel van de stabiliteit in de Rode Zee een prioriteit was.
Maar Gao, een voormalige Chinese diplomaat en adviseur van oliegigant Saudi Aramco, zei dat Peking de behandeling van de Palestijnen door Israël als de hoofdoorzaak van de crisis in de Rode Zee zou beschouwen en niet publiekelijk de schuld bij de Houthi's zou willen leggen.
Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken weigerde commentaar te geven op vragen over bilaterale besprekingen tussen Iran en China over deze kwestie.
Een diplomaat die bekend was met de zaak, zei dat China met Iran over de kwestie had gesproken, maar dat het onduidelijk was hoe serieus Teheran het advies van Peking nam.
Twee ambtenaren van de Jemenitische regering, een vijand van de Houthi's, zeiden dat ze zich ervan bewust waren dat verschillende landen, waaronder China, hadden geprobeerd Iran te beïnvloeden om de Houthi's in toom te houden.
Analisten Gregory Brew van de Eurasia Group en Ali Vaez van de International Crisis Group zeiden dat China potentiële invloed op Iran had vanwege zijn olieaankopen en omdat Iran hoopte in de toekomst meer Chinese directe investeringen aan te trekken.
Beiden zeiden echter dat China tot nu toe om verschillende redenen terughoudend was geweest om zijn invloed te gebruiken.
"China geeft er de voorkeur aan om mee te liften op het feit dat de VS de vrijheid van scheepvaart in de Rode Zee waarborgt door de neus van de Houthi's te snuiten," zei Vaez, eraan toevoegend dat Peking zich er ook van bewust was dat Iran geen totale controle had over zijn Jemenitische bondgenoten.
INVLOED NIET ABSOLUUT
De woordvoerder van de Houthi's, Mohammed Abdulsalam, zei op donderdag dat Iran tot nu toe geen enkele boodschap van China had ontvangen over het terugschroeven van de aanvallen.
"Ze zullen ons niet op de hoogte brengen van een dergelijk verzoek, vooral omdat het verklaarde standpunt van Iran is om Jemen te steunen. Het veroordeelde de Amerikaans-Britse aanvallen op Jemen en vond de positie van Jemen eervol en verantwoordelijk," zei hij.
De vier Iraanse bronnen zeiden dat het onduidelijk was of Iran na de besprekingen met Peking actie zou ondernemen.
Er staat veel op het spel voor Iran, aangezien China een van de weinige mogendheden is die de miljarden dollars aan investeringen kan leveren die Teheran nodig heeft om de capaciteit van zijn oliesector op peil te houden en zijn economie draaiende te houden.
China's invloed was duidelijk in 2023, toen het een overeenkomst mogelijk maakte tussen Iran en de regionale rivaal Saoedi-Arabië om een einde te maken aan jarenlange vijandelijkheden.
Maar hoewel er sterke economische banden zijn tussen China en Iran, is de invloed van Peking op de geopolitieke beslissingen van Teheran niet absoluut, zei een van de Iraanse insiders.
Sommigen binnen het Iraanse establishment hebben de waarde van het partnerschap met Peking in twijfel getrokken, waarbij ze wezen op de relatief lage niet-oliegerelateerde handels- en investeringsvolumes sinds China en Iran in 2021 een 25-jarige samenwerkingsovereenkomst ondertekenden.
Volgens Iraanse staatsmedia hebben Chinese bedrijven sindsdien slechts 185 miljoen dollar geïnvesteerd. Staatsmedia zeiden vorig jaar ook dat de Iraanse niet-olie export naar China in de eerste vijf maanden van 2023 met 68% was gedaald, terwijl de Iraanse import uit China met 40% was gestegen.
Daarentegen hebben Chinese bedrijven vorig jaar toegezegd om miljarden te investeren in Saoedi-Arabië nadat de landen in december 2022 een uitgebreid strategisch partnerschap hadden ondertekend.
Twee van de Iraanse insiders zeiden dat China weliswaar niet genegeerd kon worden, maar dat Teheran andere prioriteiten had om rekening mee te houden en dat haar beslissingen gevormd werden door een complex samenspel van factoren.
"Regionale allianties en prioriteiten evenals ideologische overwegingen dragen aanzienlijk bij aan de beslissingen van Teheran," zei een van de personen.
De tweede persoon zei dat de Iraanse machthebbers een genuanceerde strategie moesten aannemen toen het ging om de Gaza-oorlog en de Houthi-aanvallen, en dat Teheran zijn bondgenoten niet in de steek zou laten.
De rol van Iran als leider van zijn "As van Verzet" - die de Houthi's, Libanese Hezbollah, Hamas en milities in Irak en Syrië omvat - moest worden afgewogen tegen het vermijden om meegezogen te worden in een regionale oorlog over Gaza, zeiden de Iraanse bronnen.
Teherans berichtgeving aan - en over - de Houthi's vereiste een zekere mate van ontkenbaarheid over de mate van haar controle over hen - maar ook de mogelijkheid om enige eer op te eisen voor hun anti-Israël acties, zei een van de mensen.
(Verslaggeving door Parisa Hafezi in Dubai en Andrew Hayley in Peking; Aanvullende rapportage door Samia Nakhoul in Dubai, Trevor Hunnicutt, Humeyra Pamuk, Arshad Mohammed en Matt Spetalnick in Washington, Mohammed Alghobari in Aden, en Greg Torode in Hong Kong; Geschreven door Parisa Hafezi; Bewerking door Estelle Shirbon en David Clarke)
