ROME (Reuters) - Het besluit van de regering om een buitengewone belasting in te voeren op de extra winsten van banken werd ingegeven door de wens om haar politieke basis te versterken en de minder welgestelden aan te spreken, maar onhandig beheer heeft meer kwaad dan goed gedaan en het vertrouwen van beleggers geschokt.

De ineenstorting van de markten leidde tot een snelle opheldering over de eenmalige heffing van 40% op de groei van de rentemarge van banken, die, zoals de regering later verduidelijkte, beperkt is tot 0,1% van de activa van banken, in overeenstemming met de aanbevelingen van de EU.

De eerste verrassende maatregel, die maandagavond laat tijdens een persconferentie werd aangekondigd, ondermijnde het vertrouwen van beleggers in Italië en toonde de gaten in de communicatiestrategie van de regering.

"Wij beschouwen het belastingdebacle als 'kredietnegatief' voor Italiaanse banken als een weerspiegeling van de toenemende politieke risico's in Italië," zei Suvi Platerink Kosonen, senior sectorstrateeg, financials, bij Ing.

De belasting is gericht op de stijging van de nettorente-inkomsten als gevolg van stijgende rentetarieven tegenover financieringskosten die banken laag hebben weten te houden. De opbrengst zal worden gebruikt om de druk op hypotheekhouders te verlichten, evenals op mensen met een laag inkomen of een bescheiden pensioen.

Vicepremier Matteo Salvini kondigde het plan aan tijdens een persconferentie waar de afwezigheid van minister van Economie Giancarlo Giorgetti en premier Giorgia Meloni opvallend was.

"Giorgetti vertegenwoordigt de pro-markt ziel van de coalitie, terwijl Salvini het populisme vertegenwoordigt. Deze (persconferentie) was een duidelijke demonstratie van ambiguïteit," zei Giovanni Orsina, professor aan Luiss in Rome.

WAAR HET PLAFOND TE LEGGEN

Het ministerie van Financiën gaf bijna 24 uur na de aankondiging een verklaring uit, waarin het bestaan van een plafond werd onderstreept en waarin werd geholpen om beleggers op korte termijn gerust te stellen.

De bovengrens maakte een groot verschil," zei Stefano Gatti, professor in tussenpersonen aan de Bocconi-universiteit, aangezien de impact op het kernkapitaal van banken werd teruggebracht tot een derde van de oorspronkelijke schatting.

De stap verhoogt echter de risicoperceptie van beleggers ten opzichte van Italiaanse banken, waarvan de kapitaalkosten al worden beïnvloed door de hoge schuld van Rome en de kwetsbaarheid van de economie.

"Kapitalisme dat bankkrediet verzwakt, zal nooit tot welvaart leiden," verklaarde Cole Smead, investeerder bij UniCredit.

Zowel Fratelli d'Italia als Lega hebben een deel van hun reputatie opgebouwd op een anti-establishment platform dat banken afschilderde als geldbeluste instellingen.

De regering-Meloni had het idee geopperd om een belasting te heffen op extra winsten van banken, maar leek dit in de ijskast te hebben gezet. De plaatsvervangend leider van de Liga, Giorgetti, had zich onlangs beperkt tot het aansporen van banken om het verschil tussen de rente op leningen en de rente op deposito's te verkleinen.

"Wij belasten slecht gedrag van de banken. We belasten alleen de extra winst uit het verschil tussen rente-inkomsten en uitgaven," vertelde Giovanbattista Fazzolari, ondersecretaris van de regering, aan Reuters.

De nieuwe belasting is van invloed op de stijging van de nettorentebaten voor 2022 of 2023 boven bepaalde drempels.

ROBIN HOOD KLAP

De regering heeft haar aandacht op de banken gericht nadat ze onlangs door de oppositie in het vizier werd genomen voor het inperken van een hulpprogramma tegen armoede.

"Ze hebben de banken getroffen, die het symbool van de macht zijn, om te laten zien dat ze dicht bij de zwakste gezinnen staan, alsof ze een overweldigend verlangen voelen om zichzelf als Robin Hood voor te doen," merkte Francesco Galietti op, oprichter van het adviesbureau Policy Sonar.

Hoewel het goedkeuringspercentage van de regering nog steeds hoog is, is het het laagst sinds ze in oktober aan de macht kwam, met ongeveer 49% van de Italianen die eind juli een positieve mening hadden over de regering, volgens een opiniepeiling van Corriere della Sera.

Terwijl Spanje en Hongarije hun banken ook hebben getroffen met eenmalige belastingen, zou de impact in Italië groter kunnen zijn, gezien de centrale rol van banken in de economie van het land.

"Weer een willekeurige maatregel van de regering die de banken treft," zegt Jerry del Missier, oprichter van Copper Street Capital.

"Het is dubbel schadelijk voor de Italiaanse banken, die ondanks hun robuuste kapitalisatie en verbeterde winstgevendheid nog steeds met een grote korting op de markt worden verhandeld."

(Vertaald door Chiara Scarciglia, bewerkt door Sabina Suzzi)