Dat de miljardair de doos van Pandora heeft geopend, is erg zacht uitgedrukt: het is veel erger. Sinds oktober 2022, het moment van de overname, is de verspreiding van valse informatie, met kunstmatige intelligentie gecreëerde deepfakes, botaccounts, desinformatie- en propagandacampagnes, gewelddadige, pornografische beelden en gevaarlijke mediageruchten toegenomen. Het platform is een broeinest geworden van racistische, homofobe en antisemitische aanvallen en haatzaaiende uitlatingen in allerlei vormen.

Want laten we eerlijk zijn, deze "informatie" is veel winstgevender voor de netwerken. Is iets schokkend, bruut, grof, lasterlijk, kwaadaardig, gevoed door de laagste menselijke emoties, dan wordt het sneller gedeeld, gaat het sneller viraal. Door de verdediging van de vrijheid van meningsuiting (een nobel doel) aan te voeren, heeft Elon Musk het slechtste in de mensheid losgelaten. En vaak genoeg anoniem.

Desinformatie vakkundig georkestreerd door Musk zelf

Oh, hij is niet de enige, zou je kunnen zeggen. En daarin heb je gelijk. In het rijk van het onbetamelijke hebben Telegram en 4chan, die veel minder gereguleerd zijn omdat ze beperkter zijn, niets weg van het (voormalige) blauwe vogeltje. Maar X is wel het meest opzienbarend, qua macht en verspreiding over de planeet, en omdat het al deze verschrikkingen huisvest, naast de officiële accounts van overheden, politici, beroemdheden, respectabele instellingen, wetenschappers en tieners.

Het is ook het meest opzienbarend omdat het van de grote netwerken het minst gemodereerd is. Facebook, Instagram, SnapChat en TikTok hebben zichzelf voorzien van betere tools en grotere budgetten om dit soort inhoud op hun pagina's in te dammen, met wisselend succes, maar meer dan X. En Elon lijkt ervan te genieten: in 2023 heeft hij soms onjuiste theorieën onderschreven, soms besloten om eerder verbannen, ruwe accounts te herstellen, soms de ergste retoriek zelf verspreid. En zijn keuzes voeden zelfs de trend: volgens de Australische internetregulator zijn sinds Musk het netwerk kocht ten minste 1.215 X-medewerkers die verantwoordelijk zijn voor het bestrijden van misbruikinhoud ontslagen. Verschillende contracten met gespecialiseerde dienstverleners zijn beëindigd en het aantal medewerkers dat zich bezighoudt met mensenrechten is afgenomen.

In 2023 nam hij de beslissing om Twitter uit de Europese Unie's gedragscode tegen online desinformatie te halen. Elon Musk wordt regelmatig ter verantwoording geroepen door de rechterlijke macht: een Europees onderzoek, een waarschuwing of veroordeling in Frankrijk, een boete in Australië, zonder dat deze procedures of beslissingen hun effectiviteit bewijzen.

Desinformatie, het grootste risico voor de mensheid in de komende twee jaar

Maar dit alles is niet onbelangrijk. Ten eerste omdat we niet allemaal gelijk zijn als het gaat om nepnieuws. Ten tweede omdat 2024 wordt gekenmerkt door belangrijke nationale verkiezingen, en desinformatie een ernstige factor zal zijn in deze verkiezingsprocessen. In die mate zelfs dat op het Forum van Davos in januari de wereldmachten niet gewapende conflicten of de opwarming van de aarde als de grootste uitdagingen voor dit jaar hebben bestempeld, maar desinformatie.

En alsof dat nog niet genoeg is, moeten we nu ook op onze hoede zijn voor valse beelden gecreëerd door generatieve KI-tools. Verschillende beroemdheden - met als recent voorbeeld zangeres Taylor Swift als slachtoffer - hebben gezien hoe hun beelden werden gekaapt om nep-inhoud te creëren - met name dan pornografisch - die zich als een lopend vuurtje over het web verspreidt. En wees gewaarschuwd, er komen ook nepgeluiden aan, gesynthetiseerde en vervolgens gemanipuleerde stemmen, en neptoespraken die op een willekeurige computer kunnen worden gecreëerd.

Terwijl OpenAI, het moederbedrijf van ChatGPT, heeft aangekondigd KI-tools te willen ontwikkelen om desinformatie te bestrijden, kunnen we alleen maar hopen dat de kwaadaardige genieën van het internet niet snel een manier zullen vinden om deze obstakels te omzeilen en ons te overspoelen met vervalsingen die levensechter lijken dan het echte werk. En laten we ook hopen dat de wetgevende instrumenten om ons hiertegen te beschermen niet te laat zullen komen en niet al verouderd zullen zijn tegen de tijd dat ze worden toegepast.