Minder dan drie weken geleden voorspelden markten en analisten nog minstens één renteverhoging tegen begin 2024, mogelijk al deze week, na een agressieve reeks verkrappingen die de referentierente van 0,1% in april 2022 naar 4,75% in mei 2023 bracht.
Maar nadat Hamas-schutters vanuit Gaza op 7 oktober de dodelijkste aanval op Israëlische burgers in de geschiedenis van het land lanceerden,
gingen de verwachtingen zich richten op scherpe renteverlagingen voordat ze zich vestigden op een iets zachter versoepelingstraject.
"De onzekerheid over het conflict vormt een aanzienlijk risico voor onze rentevooruitzichten," zei Georgi Deyanov, econoom bij Morgan Stanley.
Hij wees op het gebrek aan duidelijke richtlijnen voor de toekomst van de Bank of Israel, die maandag voor de derde keer op rij de rente handhaafde, en zei dat ze nu ruimte had voor een flexibele aanpak gezien de "zeer grote onzekerheid" rond het conflict en de gevolgen voor de financiële markten en de economische activiteit.
Voorafgaand aan de aanval hadden de markten ongeveer 40% kans ingeprijsd op een renteverhoging naar 5,0% tijdens de vergadering van 23 oktober, zei hoofdstrateeg Modi Shafrir van Bank Hapoalim, waarbij de centrale bank al had gewaarschuwd dat ze opnieuw zou optreden als de zwakte van de shekel de inflatie zou opdrijven.
Toen de markten opende op de maandag na de aanval, daalde de shekel met meer dan 2,5% in zijn grootste dagelijkse daling sinds de marktturbulentie van maart 2020, de begindagen van de COVID-19 pandemie. De Bank of Israel lanceerde een interventie van $30 miljard om de munt te ondersteunen en de inflatoire druk af te wenden nu de prijsgroei in september al 3,8% bedroeg, boven haar jaarlijkse doelstelling van 1%-3%.
Toch verwachtte de markt de vrijdag daarop nog tot 75 basispunten aan renteverlagingen tegen het einde van het jaar, terwijl Israël de economische tol voor zijn economie van bijna $500 miljard berekende.
Terwijl de Israëlische troepen zich voorbereiden op een grondinvasie van Gaza, die de oorlog zou kunnen uitbreiden, is de activiteit in de Israëlische toerisme- en bouwsector vrijwel tot stilstand gekomen, terwijl de oproep van reservisten de beroepsbevolking in het algemeen uitput.
De centrale bank heeft haar economische groeiprognose voor 2023 al bijgesteld van 3% naar 2,3% en voor 2024 van 3,0% naar 2,8% - ervan uitgaande dat de oorlog binnen de perken blijft.
De Tel Aviv Inter-Bank Offered Rate, of TELBOR, een maatstaf voor de renteverwachtingen, laat zien dat de markten nu rekening houden met iets meer dan 50 basispunten aan renteverlagingen in de komende 12 maanden.
De gouverneur van de Bank of Israel, Amir Yaron, vertelde verslaggevers maandag echter dat renteverlagingen tijdens de oorlog onwaarschijnlijk waren, nadat hij de week ervoor al verwachtingsdempende opmerkingen had gemaakt door vice-gouverneur Andrew Abir, die zei dat het onmiddellijke doel het verdedigen van de shekel was.
"Wij dachten dat de markt overdreef en een renteverlaging overdreef in het (23 okt.) besluit, tijdens de oorlog," zei Shafrir van Bank Hapoalim.
Yaron zei dat Israëls risicopremie, die sterk gestegen is, eerst moest dalen terwijl marktstabiliteit van het grootste belang was. Hij stelde dat andere stappen gericht op uitgestelde terugbetalingen van leningen de facto monetaire versoepeling waren.
Credit default swaps - een derivaat dat wordt gebruikt om zich te verzekeren tegen het in gebreke blijven van een staat - zijn gestegen van 60 basispunten voor de oorlog naar 149 basispunten op dinsdag. Op woensdag stonden ze op 145 basispunten, volgens gegevens van S&P Global Market Intelligence.
De eigen economen van de centrale bank voorspellen 50-75 basispunten aan renteverlagingen in het komende jaar. Vóór de oorlog voorspelden de markten dat de benchmarkrente tot 2024 met minstens 100 basispunten zou worden verlaagd, omdat de inflatie terugkeerde naar haar doelbereik.
Ondertussen wint de boodschap van de Federal Reserve dat de rente langer moet worden, aan kracht: de Amerikaanse 10-jaarsrente op schatkistpapier - een belangrijke bepalende factor voor de wereldwijde leenkosten - bereikte onlangs een hoogste stand van 5% in 16 jaar.
Het volgende rentebesluit van Israël wordt verwacht op 27 november, waarbij de markten er momenteel van uitgaan dat de rente gehandhaafd blijft en de driemaands TELBOR-rente wijst op een verlaging met 25 basispunten begin 2024.
"De Bank of Israel zal uiteindelijk het beleid moeten versoepelen, ook al lijkt de aangegeven mate van versoepeling minder agressief dan de recente marktprijzen," aldus Anatoliy Shal van JPMorgan, die de benchmarkrente eind 2024 op 4% ziet staan.
Beleidsmakers zullen volgens hem een evenwicht moeten vinden tussen de noodzaak om de kredietgroei te ondersteunen, de hoge risicopremie en de grote budgettaire respons op de oorlog, en tegelijkertijd moeten proberen om de secundaire effecten van aanbodschokken op de inflatie te beperken.
"Onnodig te zeggen dat de onzekerheid erg groot blijft," zei Shal.
