Maritiem transport, essentieel voor handel, voedselimport en nationale veiligheid, is van fundamenteel belang voor alle economieën ter wereld. Wat de routes Azië-West-Amerika en Europa-Azië betreft, hangt dit voornamelijk af van de goede werking van de Suez- en Panamakanalen. Vorig jaar ging minstens 18 % van de wereldwijde handelsvolumes, over alle sectoren heen (olie en LNG, granen, consumptiegoederen, metalen en materialen, e.d.), via deze twee routes. De blokkade ervan versterkt de factoren die leiden tot een stijging van de transportprijzen.

  • Kosten als gevolg van langere routes: het omvaren van continenten vereist meer brandstof, en een langere inzet van teams en schepen. Zo hebben de verstoringen in het Suezkanaal de levertijd voor Ingka Holding, de eigenaar van IKEA, met ongeveer 10 dagen verlengd sinds november, en de dagtarieven voor tankers tussen Azië en Amerika zijn in januari met 67 % gestegen ten opzichte van 2023, volgens gegevens van het Britse makelaarsbedrijf Braemar.
  • Vertragingen door beperking van doorgangen: het Panamakanaal, dat dagelijks 36 doorgangen toestond, heeft dit aantal in november teruggebracht tot 24 en was van plan dit in februari te verlagen tot 18 (volgens The Wall Street Journal). In januari daalde het aantal scheepstransits door het Panamakanaal met 36 % vergeleken met januari 2023, wat de wachtrijen verlengde.
  • Tol: de door schepen betaalde taksen zijn vandaag de dag veel hoger dan normaal. Een doorgang door het Panamakanaal kost normaal gesproken ongeveer 500.000 dollar, maar als gevolg van het veilingsysteem hebben sommige vervoerders dit jaar bedragen tot 4 miljoen dollar betaald om hun passage te garanderen, volgens Dorian LPG, een vervoerder van propaan en butaan. Het Suezkanaal heeft in januari 428 miljoen dollar aan inkomsten gegenereerd, tegenover 804 miljoen in januari 2023. Panama heeft op zijn beurt een deel van de verkeersdaling gecompenseerd door de tol te verhogen.
  • De verzekering van ladingen en gewapende escortes om zich tegen aanvallen te beschermen: in de Rode Zee zijn sinds november niet minder dan 50 schepen aangevallen, en voor degenen die toch besluiten deze route te nemen, kan het inhuren van bewakers de rederijen enkele tienduizenden dollars kosten.
  • Stijging van de containerprijs: als logisch gevolg van alle bovengenoemde factoren, zijn ook de containers, die langer ingezet worden en minder beveiligd zijn, schaars en ondergaan een aanzienlijke prijsstijging. De gemiddelde kosten van een 40-voet container zijn gestegen van 1380 dollar in november naar 3.000 of 4.000 dollar in januari, volgens Drewry Shipping. Half januari kondigde het Franse CMA-CGM aan zijn containervervoertarieven van Azië naar de Middellandse Zee te verhogen, met wel een verdubbeling van de prijzen die aan het begin van het jaar werden toegepast.

Ondanks de blokkades van de kanalen is de prijsstijging voor vervoerders tot nu toe slechts in beperkte mate gevoeld door de eindconsumenten, omdat deze deels werd opgevangen door tussenpersonen en worden verdund door de lopende inflatie.

Op termijn zou dit echter meer gevoeld moeten worden wanneer iedereen zijn marges probeert te behouden: de maritieme transportgigant Maersk (normaal gesproken 15 tot 17 doorgangen per week) en het oliebedrijf BP hebben bijvoorbeeld al hun doorgangen door Suez geannuleerd. Tesla en Volvo hebben de productie van voertuigen twee weken in januari stopgezet vanwege onderdelentekorten, terwijl kledingbedrijven hebben gekozen voor luchttransport om tijdige levering te garanderen.

In februari schatte de OESO dat de recente stijging van de transportkosten over waterwegen 5 procentpunten zou kunnen toevoegen aan de jaarlijkse prijsstijging bij import in de OESO-zone, wat een extra inflatie van 0,4 % op de consumentenprijzen binnen een jaar zou betekenen.

Beurskoersen van een selectie van grote maritieme vervoerders:
Moller-Maersk, Hapag-Lloyd, Costco Shipping, Nippon Yusen, Orient Overseas, Evergreen

Chinees-Amerikaanse relaties: nieuwe prijsspanningen?

Alsof de situatie niet gespannen genoeg was, heeft een coalitie van Amerikaanse werkgeversorganisaties onlangs de regering gevraagd om actie te ondernemen tegen de hegemonie van China op het gebied van scheepsbouw en havenaanwezigheid, de oneerlijke concurrentie in de maritieme sector. Onder de voorgestelde maatregelen is het verhogen van de belastingen op in China gebouwde schepen die in Amerikaanse havens aanmeren. Dit zal de prijzen voor de eindontvangers waarschijnlijk niet verzachten.

Met een breder perspectief zijn het de kwesties van het toezicht door de Verenigde Staten op de grote mondiale waterwegen, de kosten voor de natie, en de groeiende Chinese maritieme macht die ter discussie staan. In de afgelopen decennia is de Amerikaanse zeemacht afgebrokkeld, terwijl Peking havenbastions over de hele wereld heeft verworven, door het bezit of de financiering van de uitbreiding van grote terminals, in Afrika, het Midden-Oosten, Latijns-Amerika, Europa en Zuidoost-Azië, om controle over zijn goederen te verzekeren, onder andere.

Een andere factor die de prijs van over zee vervoerde goederen doet stijgen, is de investering die nu nodig is in cyberbeveiliging. In februari beloofde de regering-Biden meerdere miljarden dollars toe te wijzen hiervoor, uit vrees voor aanvallen en overname van haveninfrastructuren door hackers, cruciaal voor handel en bevoorrading van naties, evenals voor hun veiligheid.