"Nadat de hulporganisatie die het geld bracht vertrokken is, vraagt de voorzitter van het kamp om de SIM-kaarten," zei een van de twee getroffen begunstigden die met Reuters sprak, een moeder van zes kinderen uit Centraal-Somalië.

"Hij zegt ga naar huis en ik stuur je het geld via je mobiele telefoon. Je komt thuis en je ziet dat ze $65 hebben gestuurd."

Beide begunstigden spraken op voorwaarde van anonimiteit uit angst voor represailles.

De voorzitter van het kamp, Mohamed Ahmed, ontkende de beschuldigingen. "Wij leiden nooit om wat de hulporganisaties brengen voor de ontheemden (internally displaced persons)," vertelde hij aan Reuters.

Vermeende oplichtingen zoals deze strooien met een vertrouwelijk rapport van de V.N. in opdracht van Secretaris-Generaal Antonio Guterres, waarin staat dat de bevindingen erop wijzen dat de diefstal van hulpgoederen in Somalië "wijdverspreid en systematisch" is.

Als reactie op het rapport, waarover Reuters en Devex maandag schreven, heeft de Europese Unie besloten om de financiering van het Wereldvoedselprogramma (WFP) in Somalië tijdelijk op te schorten, aldus een hoge EU-functionaris.

De bevindingen van het rapport zijn niet verrassend. De hulpleveringen aan het land in de Hoorn van Afrika, dat vorig jaar ternauwernood een hongersnood wist af te wenden, worden al tientallen jaren geteisterd door corruptie.

Maar het onderzoek onderstreept hoe hardnekkig het probleem nog steeds is, ondanks wat humanitaire functionarissen hebben aangeprezen als verregaande inspanningen om het aan te pakken.

Volgens het onderzoek profiteerde een heel "ecosysteem" van de diefstal van hulp, waaronder eigenaren van kampen, lokale autoriteiten, humanitaire hulpverleners en leden van de veiligheidstroepen, die mensen die weigerden te betalen, intimideerden en soms arresteerden.

In een verklaring op maandag zei de door het Westen gesteunde Somalische regering dat ze de bevindingen van het rapport zou onderzoeken, maar ze voegde eraan toe dat de huidige hulpverleningssystemen "buiten de regeringskanalen om" werken.

Het WFP en het kantoor van Guterres reageerden niet op verzoeken van Reuters om commentaar.

OVERDRACHTEN IN CONTANTEN

Sinds de onthullingen over diefstal van hulpgoederen tijdens een hongersnood in 2011, hebben humanitaire organisaties in Somalië het grootste deel van hun hulp omgezet naar mobiele geldtransfers, die digitaal traceerbaar zijn, en vouchers.

Naast het versterken van de positie van de begunstigden en het verlagen van de leveringskosten, werden de op contant geld gebaseerde transfers door sommige functionarissen voorgesteld als een manier om fraude te verminderen door de macht van transportaannemers, die vaak betrokken waren bij omleiding, te verwateren en door de mogelijkheden voor digitale controle en evaluatie te vergroten.

Geldoverdrachten maken nu 35% uit van alle hulp die wordt verstrekt door het WFP, 's werelds grootste humanitaire organisatie. In 2022 stuurde het 3,3 miljard dollar naar 56 miljoen mensen in 72 landen.

Nisar Majid, een onderzoeksdirecteur aan de London School of Economics die de omleiding van hulp in Somalië uitgebreid heeft bestudeerd, zei dat de verschuiving naar op contant geld gebaseerde overdrachten in Somalië in het midden tot het einde van de jaren 2000 aanvankelijk een positief effect had omdat "mensen er niet mee vertrouwd waren en niet wisten hoe ze het moesten manipuleren.

Maar hij zei dat het nieuwe model sindsdien zijn kwetsbaarheden had laten zien. "Alle vormen van hulp, distributie en betrokkenheid in Somalië zullen onder druk komen te staan. Dat geldt ook voor contant geld."

Het rapport van de V.N. beschrijft verschillende manieren waarop machtige individuen op geld gebaseerde hulp stelen, onder andere door huur te vragen aan ontheemden en hen te laten betalen om op de lijst van hulpontvangers te komen.

Tegelijkertijd zeiden de twee hulpontvangers in Muri dat kampbeheerders voedselleveringen in natura stalen toen ze aankwamen, waarbij ze $4 als compensatie aanboden.

"Wanneer er voedselhulp wordt uitgedeeld, komen ze met regeringstroepen naar de kampen. Ze geven ook wat geld aan de soldaten. De soldaten vertrekken, en de kampeigenaars draaien zich om om het voedsel dat je gekregen hebt af te pakken," zei de tweede begunstigde, een 45-jarige vrouw die met 10 familieleden haar huis ontvluchtte.

"Je mist het eten en krijgt in plaats daarvan $4. En als je klaagt, krijg je niet eens de $4."

Onderzoekers vonden oneigenlijk gebruik van hulp op alle 55 ontheemdenlocaties in Somalië waarvan ze gegevens verzamelden, aldus het rapport. Ongeveer 3,8 miljoen mensen zijn ontheemd in Somalië - een van de hoogste aantallen ter wereld.