Niger was de laatste belangrijke bondgenoot van het Westen in de centrale Sahel-regio ten zuiden van de Sahara-woestijn, totdat een staatsgreep van 26 juli een militaire junta aantrok die Frankrijk opriep om te vertrekken.
De Franse troepen zijn al uit de buurlanden Mali en Burkina Faso gezet na staatsgrepen in die landen, waardoor de invloed van Frankrijk in zijn voormalige koloniën verzwakt is door een golf van anti-Franse sentimenten.
Haar toezicht dat twee jaar geleden nog honderdduizenden vierkante kilometers terrein besloeg, is nu zo goed als verdwenen.
"Het publiek in West-Afrikaanse landen is steeds wantrouwiger geworden tegenover een westerse militaire aanwezigheid," zegt Mucahid Durmaz, een senior analist bij het Londense risicoagentschap Verisk Maplecroft. "De Franse terugtrekking uit Niger zal de Westerse troepen verder weg duwen uit de centrale Sahel."
De terugtrekking, aangekondigd door de Franse president Emmanuel Macron in een televisie-interview op zondagavond, werd verwelkomd in Niger, wiens junta het beschreef als een "nieuwe stap in de richting van Niger's soevereiniteit".
"Imperialistische troepen zijn niet langer welkom op ons nationale grondgebied," zei het in een verklaring.
Maar het baart veiligheidsanalisten en diplomaten zorgen, die zeggen dat een piek in de onveiligheid in Mali en Burkina Faso na hun staatsgrepen een teken kan zijn van wat Niger te wachten staat, waar militanten de afgelopen jaren al honderden burgers hebben gedood. Vanaf december zal het niet langer kunnen rekenen op Franse luchtverkenning, inlichtingen of grondsteun.
De junta van Mali heeft samengewerkt met huurlingen van de Russische Wagner Group, die door de V.N. beschuldigd wordt van mensenrechtenschendingen. Rusland heeft ook leiders in Burkina Faso het hof gemaakt.
Veel hangt nu af van wat de Verenigde Staten zullen doen.
De VS hebben ongeveer 200 miljoen dollar geïnvesteerd in dronebases in het noorden van Niger die bemand worden door meer dan 1.000 manschappen en waarmee ze een oogje in het zeil kunnen houden op een toegangspoort voor migranten, smokkelaars en militanten in de Sahara-woestijn richting Libië.
De VS heeft geweigerd om de machtsovername in Niger een staatsgreep te noemen, wat betekent dat de banden voorlopig niet verbroken hoeven te worden. Ambtenaren blijven terughoudend over de volgende stap van Washington.
"We hebben geen belangrijke wijzigingen aangebracht in de houding van onze troepen," zei de Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin maandag in Nairobi. Washington wilde een vreedzame oplossing en het "behoud van de democratisch gekozen regering van Niger," voegde hij eraan toe.
In tegenstelling tot Frankrijk werken de Amerikaanse strijdkrachten niet actief samen met de Nigerese strijdkrachten tegen islamitische militanten en zouden ze open kunnen staan voor een overgang naar een burgerregering. Toch zou er in ieder geval een Westerse aanwezigheid zijn als ze blijven.
Niger wordt "gezien als een belangrijk knooppunt voor het verzamelen van inlichtingen en een soort veiligheidsassistentie. Ik denk dat ze dat niet willen opgeven," zegt Nathaniel Powell, West-Afrika-analist bij het adviesbureau Oxford Analytica.
In een verkiezingsjaar zal de Amerikaanse president Joe Biden waarschijnlijk geen gelegenheid willen bieden om parallellen te trekken met de terugtrekking van Washington uit Afghanistan, zei hij.
EEN ANDER AFRIKA
Twee weken geleden hield Macron een oppeppende toespraak voor zijn ambassadeurs waarin hij beloofde de democratie van Niger te verdedigen.
Maar zijn positie werd onhoudbaar. Deze maand verschanste de Franse ambassadeur zich op de ambassade in Niamey nadat Macron een deadline van de junta voor zijn vertrek had genegeerd. Tienduizenden mensen verzamelden zich buiten de Franse militaire basis in de hoofdstad om het vertrek van de troepen te eisen. Demonstranten verbrandden Franse vlaggen en zwaaiden met Russische.
"Het is nu een ander Afrika. Het is een Afrika dat wakker is geworden en is opgestaan," zei Aissami Tchiroma, een inwoner van Niamey, maandag. "Frankrijk, waarvan gezegd wordt dat het een rechtsstaat is ... gedraagt zich als perfecte gangsters."
Zondagavond, midden in een interview over inflatie, benzine en immigratie, zei Macron dat Niger niet langer het terrorisme wilde bestrijden en dat Frankrijk zich daarom zou terugtrekken. De ambassadeur is ook vertrokken.
Het is een lange val sinds Frankrijk in 2013 islamitische strijders terugsloeg die het noorden van Mali hadden overgenomen, tot grote vreugde van de lokale bevolking.
"Ik denk dat het voor de Fransen meer een teken van nederlaag is dan iets anders," zei Nathaniel Powell, analist voor West-Afrika bij Oxford Analytica.
TSJAAD NAAR DE GOLF VAN GUINEE
Frankrijk heeft weinig opties. Eén daarvan zou zijn om troepen naar buurland Tsjaad te sturen, waar het ongeveer 1.000 troepen heeft.
Maar Tsjaad ligt honderden kilometers van het centrum van de jihadistische opstand en heeft zijn eigen veiligheidsproblemen en sudderende anti-Franse sentimenten.
Als onderdeel van haar regionale heroverweging heeft Parijs gezocht naar meer gezamenlijke Europese hulp.
Maar er is geen bijzondere wens van Europese bondgenoten om Frankrijk uit de brand te helpen, zeiden diplomaten van vier Europese partners met eerdere operaties in de Sahel.
Landen die ooit hadden aangeboden om troepen naar Mali te sturen, met name in Oost-Europa, hebben daar nu geen zin meer in met de voortdurende oorlog in Oekraïne. Velen hadden geen idee dat Macron de terugtrekking uit Niger zou aankondigen.
Twee diplomaten zeiden dat er in dit stadium ook terughoudendheid was bij Europese partners zoals Italië en Duitsland, waarvan de troepen training en logistieke steun bieden in het land, om zich terug te trekken uit Niger.
Hun aarzeling houdt verband met de groeiende migratiecrisis in Europa. Veel migranten trekken door Niger voordat ze de Sahara oversteken naar de Middellandse Zee. Het verbreken van de banden met Niamey zou nadelig zijn voor het bewaken van die routes, zeiden ze.
Dat betekent niet dat Frankrijk de regio helemaal zal verlaten.
Er blijft bezorgdheid bestaan over de islamistische dreiging in de richting van kustlanden, waaronder regionale economische grootmachten als Ghana en Ivoorkust.
Het idee is dat deze landen een formeel verzoek om militaire bijstand zouden kunnen indienen, maar dat zou alleen voor training, logistiek en wat inlichtingen zijn, aldus diplomaten en militaire functionarissen.
Ondertussen worden de Franse bases in Ivoorkust, Senegal en Gabon allemaal omgevormd tot gezamenlijk beheerde operaties om de rol van Parijs te bagatelliseren. Militaire scholen en trainingsacademies worden een belangrijk aandachtspunt voor Frankrijk, zeiden de ambtenaren.
"De regering Macron heeft sinds 2017 veel tegenslagen gekend op het Afrikaanse continent, maar geen enkele heeft geleid tot een herwaardering van de strategie, het denken of het personeel," zei Jalel Harchaoui, associate fellow bij de denktank Royal United Services Institute in Londen.
