De waarde van de Duitse export naar Rusland zelf daalde in januari-maart met meer dan 47% ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder, als gevolg van de strenge handelsbeperkingen die door de Europese Unie en andere westerse mogendheden zijn opgelegd.

Maar de export van Duitsland naar Kirgizië steeg met 949% tot 170 miljoen euro (187,14 miljoen dollar), zo blijkt uit een analyse van Reuters op basis van gegevens van het Duitse bureau voor de statistiek.

Hoewel in waarde relatief bescheiden, steeg de Duitse export naar Georgië met 92%, terwijl die naar Kazachstan met 136% steeg, naar Armenië met 172% en naar Tadzjikistan met 154%.

De toename van de handel, die vorig jaar ook al sterk steeg na de Russische invasie van Oekraïne op 24 februari 2002, zal de bezorgdheid versterken dat gesanctioneerde goederen nog steeds in Rusland terechtkomen na te zijn doorverkocht door handelaars in naburige staten.

"Hoe kunnen dergelijke groeicijfers anders worden verklaard?" zei Gabriel Felbermayr, een handelsdeskundige en voorzitter van het Oostenrijks Instituut voor Economisch Onderzoek (Wifo).

De leiders van de Groep van Zeven (G7) zullen deze week tijdens hun top in Japan bespreken hoe zij Rusland nog strenger kunnen aanpakken, onder meer door een einde te maken aan de sanctieontduiking door derde landen.

Een elfde pakket EU-sancties, waarover momenteel wordt onderhandeld, zal ook gericht zijn op personen en landen die bestaande handelsbeperkingen omzeilen.

"Het omzeilen van de sancties tegen Rusland is onaanvaardbaar", zei de Duitse minister van Financiën Christian Lindner dinsdag in Brussel.

Maar het aanpakken van de wederuitvoer wordt bemoeilijkt door overlappende douane- en handelsovereenkomsten tussen landen die niet allemaal de westerse sanctieregelingen hebben ondertekend.

"Armenië, Wit-Rusland, Kazachstan en Kirgizië zitten in een douane-unie met Rusland", aldus Felbermayr van Wifo.

"Dat betekent dat zij een gemeenschappelijke douaneregeling voor derde landen hebben en dat wat van de EU naar Kirgizië gaat, zonder verdere controles en douanerechten aan Rusland kan worden doorverkocht."

DE DRUK OPVOEREN

De uitvoer van motorvoertuigen en auto-onderdelen naar Kirgizië is in het eerste kwartaal bijzonder sterk gestegen, met meer dan 4.000% vanuit een zeer kleine basis tot meer dan 84 miljoen euro. Ook de uitvoer van metaalproducten, chemische producten en kleding steeg elk met meer dan 1.000%.

Dat kwam na een verzesvoudiging van de Duitse export naar Kirgizië vorig jaar na de inval van Rusland in Oekraïne in februari 2022. De export van goederen "Made in Germany" naar andere landen in de buurt van Rusland is vorig jaar eveneens sterk toegenomen.

De Duitse export naar Turkije, die wordt gezien als een andere route voor goederen naar Rusland, ging in het eerste kwartaal ook vooruit, met een stijging van bijna 37% tot bijna 8 miljard euro, vergeleken met een totale stijging van de Duitse export van 7,4%.

Turkije zit in een douane-unie met de EU.

"Industriële goederen kunnen dus vanuit de EU belastingvrij Turkije binnenkomen", aldus Felbermayr. "Maar omdat Turkije niet meedoet aan EU-sancties, worden EU-goederen van daaruit verder geëxporteerd naar Rusland."

Hetzelfde geldt voor de invoer vanuit Turkije naar Duitsland. Die kan aanzienlijke hoeveelheden Russische componenten bevatten zonder dat de EU daar veel aan kan doen, aldus Felbermayr.

Onder druk van de G7 stemde Turkije er eerder dit jaar mee in om de doorvoer naar Rusland van westerse goederen die door sancties verboden zijn, stop te zetten.

Washington heeft de diplomatieke druk op landen en particuliere bedrijven wereldwijd opgevoerd om ervoor te zorgen dat de sancties worden gehandhaafd.

Een hoge EU-functionaris vertelde Reuters dat Europese bedrijven er ook voor moeten zorgen dat zij weten wie de eindgebruiker is van de goederen die zij uitvoeren, anders lopen zij het risico dat de sancties mogelijk worden omzeild.

"Als u plotseling ziet dat goederen die voorheen door uw bedrijf aan Rusland werden verkocht, exponentieel naar een derde land worden uitgevoerd, denk ik dat u zich moet afvragen of u niet bijdraagt aan het omzeilen van sancties," zei de ambtenaar.

($1 = 0,9084 euro)