Toen president Emmanuel Macron Frankrijk vorige maand schokte door vervroegde verkiezingen uit te schrijven, gokte hij zowel op de toekomst van Europa als op die van zijn eigen land.

Hoewel veel afhangt van de tweede stemronde op zondag, lijkt het nu al duidelijk dat Macrons rol als drijvende kracht achter de Europese integratie aanzienlijk kleiner zal worden.

De twee meest waarschijnlijke scenario's - een regering onder leiding van de extreemrechtse National Rally (RN) van Marine Le Pen of een parlement met twee zetels - zouden de Europese Unie voor ongekende uitdagingen stellen.

De grote angst voor de traditionele politieke hoofdstroom van de EU is een regelrechte overwinning van de RN, waardoor Macron gedwongen wordt om "samen te leven" met een regering die vijandig staat tegenover zijn visie op Europese soevereiniteit.

Zelfs een parlement zonder algehele meerderheid, dat resulteert in een logge coalitie of partijen die van geval tot geval samenwerken, zou Macron beroven van een regering die achter zijn beleid staat.

In beide gevallen zou er een groot vraagteken staan bij een aantal van zijn moedigste initiatieven - van gezamenlijke leningen van de EU om de defensie-uitgaven te financieren door de EU-begroting te verdubbelen tot het inzetten van Franse troepen in Oekraïne om de strijdkrachten van Kiev te trainen.

Aangezien Frankrijk en Duitsland traditioneel de motor vormen van de Europese Unie met 27 lidstaten, zou het blok een dubbele dosis politieke verlamming tegemoet kunnen zien, aangezien de twee belangrijkste pro-EU leiders op achterstand zouden staan.

De Duitse kanselier Olaf Scholz zag zijn partij vorige maand verpletterd worden in de verkiezingen voor het Europees Parlement, heeft moeite om zijn coalitie bij elkaar te houden en is bang voor sterke extreem-rechtse uitslagen in de komende regionale peilingen.

"Macron is thuis ernstig verzwakt, wat gevolgen zal hebben voor zijn positie in Brussel en voor de Frans-Duitse relatie," zei Elizabeth Kuiper, associate director bij de denktank European Policy Centre.

Hoewel de extreemrechtse partijen in Europa nog ver verwijderd zijn van hun doel om de EU over te nemen en bevoegdheden terug te geven aan het nationale niveau, hebben ze de wind in de zeilen. Ze hebben winst geboekt bij de verkiezingen voor het Europees Parlement, waar de partij van de Italiaanse premier Georgia Meloni een grote winnaar was.

Een nieuwe Nederlandse regering met extreem-rechtse deelname is net aangetreden. De Hongaarse premier Viktor Orban heeft het roulerend voorzitterschap van de EU overgenomen en de vorming van een nieuwe pan-Europese "patriottische alliantie" aangekondigd.

"Een zwakker Frankrijk en Duitsland in combinatie met een sterker Italië en Hongarije zullen duidelijk de toekomst van de EU bepalen," zei Kuiper.

TERUGSLAG MACRON

Macron heeft zijn EU-tegenhangers verteld dat Frankrijk een leidende rol in het blok zal blijven spelen, met een groot aandeel in de stemmen in de Europese Raad van EU-leiders en zijn partij in het hart van de pro-EU coalitie in het Europees Parlement, zeggen Franse ambtenaren.

"Frankrijk blijft Frankrijk, met zijn gewicht," zei er één.

Maar diplomaten zeggen dat veel van de details van het EU-beleid gebeuren in vergaderingen van ministers - en de volgende Franse regering lijkt op zijn minst minder Macron-vriendelijk te zijn dan de huidige.

Mocht de kandidaat voor het premierschap van de RN, de 28-jarige Jordan Bardella, een regering vormen, dan vragen sommige diplomaten zich af of hij niet zal proberen om op zijn minst een semi-coöperatieve houding aan te nemen ten opzichte van EU-organen - een voorbeeld aan Meloni.

Maar het beleid en de uitspraken van de partij wijzen erop dat botsingen met zowel Macron als Brussel onvermijdelijk zijn.

Le Pen heeft gezegd dat een regering onder leiding van de RN de volgende Europese commissaris van Frankrijk zou benoemen - een sleutelrol in het dagelijks bestuur van de EU. Maar dat is traditioneel het voorrecht van de president - en Macron heeft al aangegeven dat hij de zittende Thierry Breton wil behouden.

De RN wil ook dat Frankrijk een korting krijgt op de EU-begroting, iets wat de EU hoogstwaarschijnlijk niet zal doen. En hoewel het economische beleid van de RN de afgelopen weken herhaaldelijk is gewijzigd, kan het in strijd zijn met de fiscale regels van de EU.

Karel Lannoo, chief executive van de denktank Centre for European Policy Studies, zei dat initiatieven om het Europese economische concurrentievermogen te stimuleren, zoals een EU-kapitaalmarktenunie, ook in gevaar zouden komen.

"Het probleem voor de EU is dat als de lidstaten er niet achter staan, het erg moeilijk is (om vooruitgang te boeken)," zei hij.

Onder diplomaten in het centrum van de EU, Brussel, staan sommigen in de "afwachtende" modus, aangezien de uitkomst van de tweede ronde onzeker is.

Een van hen omschreef de stemming als "nerveus maar kalm". Maar sommige Oost-Europeanen toonden zich meer bezorgd - en bezorgd dat Macron de toekomst van Europa onnodig op het spel had gezet in reactie op een nederlaag bij de verkiezingen voor het Europees Parlement.

Oost-Europese leiders werden het afgelopen jaar aangemoedigd toen Macron moediger werd in zijn steun voor Oekraïne en meer bereid was om de "rode lijnen" van het Westen met Rusland in twijfel te trekken.

"Zijn woorden klonken ons als muziek in de oren ... Dat was zo recent en nu is het weg," betreurde een hoge ambtenaar uit de regio.

"Het ziet er zeer ernstig uit," zei de ambtenaar, die op voorwaarde van anonimiteit sprak.

"Mijn angst is dat president Macron zijn hand absoluut heeft overspeeld."