Tony Xiong is een van de nieuwkomers in de blitse kantoortorens in het nieuwste deel van Shenzhen, gebouwd om het economische wonder van China te laten zien. Hij brengt geen persoonlijke tijd door in het gebied.

Tijdens de meeste lunchpauzes rijdt hij 20 tot 30 minuten naar meer gevestigde delen van Shenzhen om rundernoedels te slurpen in familierestaurants voordat hij terug naar zijn werk racet.

"In Qianhai is het of 10 minuten lopen in de zon naar het winkelcentrum of het vreselijke cafetaria-eten," zegt de 30-jarige, een financieel medewerker bij een vastgoedbedrijf in staatseigendom. "Ik ben daar niet graag."

Kantoormedewerkers zijn niet de enigen die mopperen over de onaantrekkelijkheid van Qianhai, een speciale economische zone waar de Chinese dromen over wereldwijde financiële macht en economische voorspoed die ooit onvermijdelijk leken, nu verduisterd worden door halflege wolkenkrabbers en winkelcentra en nauwelijks gebruikte snelwegen.

Dit aanhangsel van Shenzhen opende meer dan tien jaar geleden zijn deuren na een initiële investering van 45 miljard dollar. De staatsmedia noemden het Hongkong van het Chinese vasteland: een toekomstig internationaal tech- en financieel centrum; een proeftuin voor het liberaliseren van markten en informatietoegang.

Maar interviews van Reuters met 10 leidinggevenden en investeerders, evenals vastgoedexperts, diplomaten en economen en 10 werknemers in het gebied tijdens zes bezoeken tussen september en november schetsen een beeld van een grotendeels verlaten district dat zijn hervormingsgezinde ambities heeft opgegeven. Tegelijkertijd, zeiden deze mensen, worstelt Qianhai om zich te onderscheiden van de 2.500 andere speciale zones in heel China die verschillende subsidies naar onwillige bedrijven bungelen.

Vijf economen en drie diplomaten vertelden Reuters dat de beproevingen van Qianhai de beperkingen weerspiegelen van China's oude "bouw het en ze zullen komen" groeimodel - een model dat een generatie eerder wonderen verrichtte voor het grotere Shenzhen, een van de eerste en meest succesvolle speciale economische zones van het land.

Het percentage leegstaande kantoren bedroeg 28,9% in het derde kwartaal, bijna het hoogste in drie jaar, tegenover 23,2% in Shenzhen als geheel en 15,1% tot 17,1% in Beijing en Shanghai, volgens Knight Frank, ondanks de lagere huurprijzen van Qianhai.

En dat is nog voordat China's hoogste wolkenkrabber van meer dan 1.000 meter en een aantal andere torens zijn voltooid. Het onophoudelijke aanbod heeft de leegstand opgedreven, maar nieuwkomers anders dan staatsbedrijven zijn moeilijk te vinden, vertelden drie vastgoedmanagers aan Reuters op voorwaarde van anonimiteit vanwege de gevoeligheid van het onderwerp.

Nu China een nieuw tijdperk van trage groei ingaat, zal Qianhai misschien nooit de internationale status bereiken die het ambieert.

Analisten zeggen dat Qianhai, en China, de markthervormingen moeten hervatten die Beijing meer dan tien jaar geleden in de speciale zone wilde doorvoeren, terwijl de economie als geheel meer moet vertrouwen op de consumptie van huishoudens om de hoge groei te hervatten.

"Wanneer een land de huidige staat van ontwikkeling van China bereikt, kan men niet groeien vanuit speciale zones," zei Antonio Fatas, professor economie aan de INSEAD International Business School. "Groei is veel complexer, het vereist hervormingen die veelomvattend zijn."

De Qianhai Autoriteit en het informatiebureau van de Chinese Staatsraad reageerden niet op verzoeken van Reuters om commentaar op de lokale en macro-economische uitdagingen.

ONVERVULDE BELOFTEN

In de afgelopen vier decennia groeide Shenzhen uit van een verzameling dorpen tot een megastad met 18 miljoen inwoners, waar enkele van China's grootste bedrijven gevestigd zijn.

Het werd het succesverhaal van het "hervormings- en openstellingsbeleid" van de voormalige Chinese leider Deng Xiaoping, waarbij de bedrijfsvriendelijkheid sindsdien door andere steden werd overgenomen, vooral langs de Parelrivierdelta, in combinatie met een ongeëvenaarde opbouw van de infrastructuur.

In 2010 keurde Beijing het Qianhai-project goed als een beleidslaboratorium om een nieuwe groeifase voor China te starten.

De plannen omvatten een onafhankelijk anti-fraudeorgaan zoals in Hongkong, een proefproject voor de geleidelijke openstelling van de kapitaalrekening van het land en de internationalisering van de yuan, en volledige internetvrijheid in het hele gebied.

Toen president Xi Jinping Qianhai bezocht tijdens zijn eerste reis als algemeen secretaris van de Communistische Partij in 2012, en voorspelde dat het "specialer dan een speciale zone" zou worden, leken deze veranderingen nog maar het begin van een opener China.

Maar de plannen werden in de daaropvolgende jaren een voor een geschrapt.

Tegen de tijd dat Xi terugkeerde voor de 40e verjaardag van Deng's veranderingen in 2019, was de stemming verzuurd, toen het overheidstoezicht op de markten verscherpte, de kapitaalrekening grotendeels werd afgesloten na een uitstroomschandaal in 2015, en de censuur en het toezicht intensiveerden.

"De afgelopen 10 jaar stonden niet in het teken van echte hervormingen en open deuren," zei Zhiwu Chen, hoogleraar financiën aan de Universiteit van Hongkong. "In plaats daarvan zijn hervormingen uit het verleden teruggedraaid," zei hij, en hij voegde eraan toe dat dit de vooruitgang van Qianhai heeft gesmoord.

"Vroeger werden ambtenaren in Qianhai aangemoedigd en gestimuleerd om te experimenteren met creatieve beleidsinnovaties. In het huidige politieke klimaat geven ambtenaren veel meer prioriteit aan het minimaliseren van risico's."

LAGE BELASTINGEN, SUBSIDIES

Zonder de beloofde veranderingen zijn de resterende verkoopargumenten van Qianhai de inkomstenbelasting van 15%, tegenover 25% in het grootste deel van China, de nabijheid van Hongkong en enkele van de nieuwste kantoor- en commerciële faciliteiten van het land, die worden geleverd met een eenmalige subsidie van 30 miljoen yuan ($4,1 miljoen) voor aankopen en tot 5 miljoen yuan per jaar voor huur.

Qianhai Authority, die het gebied beheert, zegt dat meer dan 100.000 bedrijven zich in het gebied hebben gevestigd, waaronder HSBC, UBS en Standard Chartered.

De zone heeft familiekantoren, durfkapitaal- en private-equityfondsen aangetrokken, aldus Witman Hung, afgevaardigde in het Chinese parlement en voorheen de belangrijkste verbindingsofficier van de autoriteit voor Hongkong.

Maar vastgoedmakelaars, leidinggevenden en investeerders zeggen dat veel bedrijven die zich in Qianhai hebben geregistreerd er nooit fysiek naartoe zijn verhuisd.

"We hebben daar eigenlijk geen mensen, ik ben zelfs nooit naar het adres gegaan," zei Brian Miller, die elders in Shenzhen een opslagbedrijf heeft, maar zich op advies van zijn accountant in Qianhai heeft geregistreerd.

Een technisch manager die op voorwaarde van anonimiteit sprak vanwege de gevoeligheid van het onderwerp, zei dat zijn bedrijf in Qianhai huurt om belastingredenen en om goede relaties met de overheid te onderhouden. Hij was van plan om zijn activiteiten daar uit te breiden, maar veranderde van gedachten toen de economie vertraagde. Hij heeft nu een minimale bemanning.

"Het is geen probleem van Qianhai, het is een macro-economisch probleem," zei hij.

UITGEZONDEN

Een ander nadeel is dat de stimuleringsmaatregelen van Qianhai vergelijkbaar zijn met die van andere speciale zones, waaronder die in de buurt, zoals Nansha bij Guangzhou en Hengqin bij Macau. Maar de huurprijzen in Qianhai zijn het dubbele van die in Hengqin en het zesvoudige van die in Nansha, zeggen agenten.

"Vroeger had elk gebied een kleine specialiteit om te volgen, maar nu kan alles overal, het is te verwarrend," zei Klaus Zenkel, die voorzitter is van de Europese Kamer van Koophandel in Zuid-China, en hij voegde eraan toe dat er geen nieuwe Europese bedrijven kwamen.

"De infrastructuur is er, het is alleen - hoe overtuig je bedrijven om te komen?"

Uit een enquête die de Kamer in juni onder 75 bedrijven hield, bleek dat slechts 44% optimistisch was over de Greater Bay Area, een andere naam voor de cluster van Zuid-Chinese steden, tegenover 68% in 2022.

Bill Deng, CEO van grensoverschrijdend financieringsbedrijf XTransfer, zegt dat hij niet naar Qianhai zal verhuizen.

Hongkong "heeft een wereldwijd systeem dat vrij is, ze hebben het talent, ze hebben de ervaring," zei hij, eraan toevoegend dat het vasteland "erg voorzichtig" is met het openstellen van de financiële markt.

In de straten van Qianhai genieten sommige mensen van de rust. Een rijinstructeur vindt het gebied perfect voor de eerste lessen. Een winkelbediende gaat een smartphone spelletje spelen.

In een café dicht bij een rots met Dengs kalligrafie van Qianhai, brengt een barista die alleen zijn achternaam Zhang gaf, de meeste tijd door met kletsen met ander personeel.

"Er zijn niet veel klanten en ik denk niet dat er veel mensen komen voor de rots. Soms verveel ik me, maar rust is goed," zei hij. ($1 = 7,2780 Chinese yuan renminbi)