De hoge inflatie en de gevolgen van de pandemie hebben de voedselonzekerheid hier opgedreven tot een niveau dat tien jaar geleden bijna onherkenbaar was. Een op de drie Brazilianen zegt recentelijk moeite te hebben gehad om hun gezin te voeden.

President Jair Bolsonaro, die achterblijft in de peilingen en graag verlichting wil bieden, heeft met begrotingsregels het belangrijkste welzijnsprogramma van Brazilië tot het einde van het jaar met 50% verhoogd.

Maar dat heeft tot nu toe geen zoden aan de dijk gezet. Uit opiniepeilingen blijkt dat zijn steun onder de armste Brazilianen gelijk blijft of afneemt sinds het begin van de genereuzere uitkeringen.

Ontvangers van uitkeringen die door Reuters werden geïnterviewd in een half dozijn staten waren terughoudend om Bolsonaro krediet te geven voor de aflopende verkiezingsuitkeringen. De meesten zeiden dat ze zijn linkse rivaal steunen, voormalig president Luiz Inacio Lula da Silva, die tijdens zijn presidentschap van 2003-2010 honger en extreme armoede terugdrong met behulp van een hausse aan grondstoffen.

In de sloppenwijken van de Braziliaanse steden worstelen gezinnen om zich te voeden terwijl de honger in de grote voedselexporteur toeneemt.

"Wij zijn de vergetenen. Er is vandaag geen lunch", zegt Dona Monica in een "favela" genaamd Arco Iris (Regenboog) aan een naar riool en urine stinkende rivier in de noordoostelijke stad Recife waar knokkelkoorts heerst.

In het centrum van Sao Paulo, de grootste stad van Brazilië, woont Carla Marquez met haar man Carlos Henrique Mendes, 25, en 5-jarige dochter in een door een kerk betaalde kamer. "We hebben al tijden geen eten meer gekocht. De prijzen zijn absurd hoog. Ik heb niets om haar te geven," zei de 36-jarige moeder in tranen.

U.N. HONGER KAART

De verkiezingen in Brazilië lijken het zoveelste geval te zijn van de stijgende wereldwijde voedselinflatie die zittende partijen in verlegenheid brengt, maar de grootste economie van Latijns-Amerika is al bijna tien jaar bezig met een comeback van de honger.

Nog maar acht jaar geleden bereikte Brazilië de VN-doelstelling om ondervoeding op grote schaal uit te bannen eerder dan gepland. Sindsdien is het percentage Brazilianen dat zegt zijn gezin de afgelopen 12 maanden niet te kunnen voeden meer dan verdubbeld tot 36%, volgens de denktank Getulio Vargas Foundation (FGV).

Het resultaat is een consensus binnen het Braziliaanse politieke establishment dat het land een sterker sociaal vangnet nodig heeft. Bijna alle grote partijen en kandidaten hebben zich uitgesproken voor "noodsubsidies" voor 20 miljoen gezinnen, waarvan ongeveer één op de vier Brazilianen profiteert - waardoor het een van de meest verstrekkende welzijnsprogramma's ter wereld is.

Marcelo Neri van FGV zegt dat hij honger nog nooit zo centraal heeft gezien in het verkiezingsdebat.

"Het hele politieke spectrum heeft het over voedselonzekerheid, de nadruk ligt overal," zei hij.

Bolsonaro en Lula beloven allebei dat ze zich zullen inzetten om het genereuzere welzijnsprogramma van dit jaar te verlengen of zelfs uit te breiden. Geen van beiden heeft uitgelegd hoe zij dit willen financieren, maar analisten denken dat dit het einde betekent van een grondwettelijke uitgavenlimiet die de afgelopen zes jaar het begrotingsbeleid heeft bepaald.

LULA LEIDT DE RACE

Uit opiniepeilingen blijkt dat Bolsonaro eerder dit jaar het voordeel van Lula wist te verkleinen door Auxilio Brasil te verhogen en te werken aan lagere brandstofkosten, maar Lula is de afgelopen twee weken weer verder weg gaan lopen.

De voorsprong van Lula is in een maandag gepubliceerde peiling van opiniepeiler IPEC, voorafgaand aan de stemming in de eerste ronde van zondag, opgelopen tot 17 procentpunten, met 48% steun van de kiezers tegen 31% voor Bolsonaro. Volgens de peiling zou Lula zonder meer kunnen winnen, met 52% van de kiezersintenties, onthoudingen en nulstemmen niet meegerekend.

Als de race naar een tweede ronde gaat, zou Lula winnen met 54% van de stemmen tegen 35% voor Bolsonaro, volgens de IPEC-peiling met een foutmarge van 2 procentpunten.

"De steun heeft niet het effect gesorteerd dat de regering had verwacht. De verhoging werd door de mensen gezien als een electorale manoeuvre en zij verwerpen deze truc," vertelde opiniepeiler Felipe Nunes van Quaest Pesquisa e Consultoria aan Reuters.

FGV-econoom Neri is het ermee eens dat Lula's geloofwaardigheid groter is onder de armen van Brazilië, omdat Bolsonaro's sociale maatregelen onregelmatig zijn geweest. Na de COVID-19 pandemie verlaagde en schortte de regering de noodhulp op, en toen de bijstand weer werd hersteld, was dat tegen een lagere waarde, zei hij.

Ondertussen zijn de voedselprijzen blijven stijgen, aangedreven door brandstof- en transportkosten, en zijn ze in het jaar met 9,83% gestegen.

"Mensen zeggen dat Bolsonaro helpt. Maar hij geeft en neemt het vervolgens weer weg. Met Lula was het veel beter", zegt Luciana Messias dos Santos, 29.

In haar houten hutje in Estrutural, de grootste favela van Brasilia, heeft ze haar fornuis moeten aanpassen om met hout als brandstof te kunnen koken omdat gas te duur is.

Bolsonaro heeft ontkend dat honger kritiek is geworden in Brazilië, geïrriteerd door het belang dat de hongerkwestie heeft gekregen in de verkiezingscampagne.

"Honger in Brazilië? Het bestaat niet zoals het wordt gemeld," zei hij in augustus. Vorige week nam zijn minister van Economie, Paulo Guedes, het op tegen een onderzoek van het Penssan-netwerk waarin stond dat 33 miljoen mensen honger lijden. "Het is een leugen. Dat is niet waar. Dit zijn niet de cijfers," zei hij.

In Rio de Janeiro zegt Carla Feliciano, 38 jaar, die een uitkering ontvangt, dat ze overleeft door fruit en groenten te rapen in vuilnisbakken buiten de gemeentemarkt. Volgens haar is het leven na de pandemie onder de regering-Bolsonaro erg moeilijk geworden.

"Welzijn of geen welzijn maakt geen verschil. Ik stem op Lula. Ik zal sterven als Lula-aanhanger," zei ze.

WELZIJN ALS VERKIEZINGSTRUC

Het gemiddelde inkomen van arme Brazilianen is gedaald tot het niveau van 10 jaar geleden, waardoor de sociale ongelijkheid in het land nog groter is geworden.

Bolsonaro heeft zich gericht op het winnen van de stemmen die hij nodig heeft om herkozen te worden, een zware taak tegen Lula, wiens voorwaardelijke bijstandsprogramma Bolsa Familia miljoenen mensen uit de armoede heeft gehaald toen hij aan de macht was.

Bolsonaro doopte het programma om tot Auxilio Brasil om een einde te maken aan de associatie van sociale bijstand met Lula, maar dit heeft niet de electorale dividenden opgeleverd waarop hij had gehoopt.

"Bolsonaro heeft geprobeerd deze kaart te spelen, maar het zal hem niet helpen," zei Carla's echtgenoot Carlos, die rondscharrelt met het verzamelen van karton in de straten van Sao Paulo. Hij zegt dat hij op Lula en zijn Arbeiderspartij zal stemmen. Zijn vrouw is daar niet zo zeker van.

Edilene Alves, die met haar kinderen en kleinkinderen in een tent woont op slechts een halve mijl van het presidentiële gebouw in Brasilia, zegt dat ze Bolsonaro's list doorziet.

Het wantrouwen van Carlos en Edilene tegen de motieven van Bolsonaro werd herhaald door Brazilianen met een laag inkomen, van Porto Alegre in het diepe zuiden tot Salvador en Recife in het noordoosten.

"Ze denken dat we dom zijn. Een verhoging van de bijstand van 400 reais (76,05 dollar) naar 600 reais helpt niet wanneer de prijzen in de supermarkt zo sterk zijn gestegen," zei Edilene, een migrante uit het arme noordoosten van Brazilië. "Mensen zullen sterven van de honger."

($1 = 5,2599 reais)