(nieuw: BDEW-verklaring)

BONN (dpa-AFX) - Hoe kunnen de kosten voor de uitbreiding van de elektriciteitsnetten eerlijker worden verdeeld in de energietransitie? Het Bundesnetzagentur heeft vrijdag in een discussienota zijn voorstellen gepresenteerd. Het belangrijkste punt is dat huishoudens en bedrijven in regio's met een sterke uitbreiding van wind- en zonne-energiecentrales in de toekomst moeten worden vrijgesteld van netkosten. De hogere uitbreidingskosten daar moeten worden doorberekend aan alle elektriciteitsverbruikers in Duitsland. "De energietransitie is een gezamenlijke taak en investeringen in de netten komen iedereen ten goede. We willen een eerlijker verdeling van de kosten", aldus Klaus Müller, voorzitter van de autoriteit.

Heffing geldt voor alle elektriciteitsverbruikers

Alle elektriciteitsverbruikers zouden de gevolgen ondervinden van de geplande nieuwe regeling. De reden: de netkosten worden gefinancierd door de elektriciteitsafnemers via de netwerktarieven. Deze heffingen zijn opgenomen in de jaarlijkse factuur van alle elektriciteitsverbruikers.

Om dit in perspectief te plaatsen: volgens de Duitse brancheorganisatie voor energie BDEW kostte een kilowattuur elektriciteit in 2023 tot juli gemiddeld 46,27 cent. Netkosten waren goed voor 9,52 cent hiervan, oftewel een goede vijfde. Dit cijfer varieert echter sterk van distributienetbeheerder tot distributienetbeheerder. Omdat er in grote delen van Noord- en Noordoost-Duitsland of in landelijke gebieden veel wordt geïnvesteerd in de netten vanwege de sterke uitbreiding van hernieuwbare energie, zijn de netvergoedingen daar merkbaar hoger dan in andere regio's van Duitsland.

Grote verschillen in netwerktarieven

Volgens het netagentschap bedragen de tarieven in sommige netgebieden tot 15 cent per kilowattuur. Aan de andere kant zijn er regio's waar de tarieven onder de 5 cent liggen. "Deze ontwikkeling heeft in de loop der jaren een onaanvaardbaar niveau bereikt", zegt het Federaal Agentschap voor het Net. Het zou nog erger worden met de verdere uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen.

Volgens het vergelijkingsportaal Verivox zijn de netwerktarieven de afgelopen vijf jaar met ongeveer 30 procent gestegen. Het portaal wees op de verschillen in netwerktarieven tussen stedelijke en landelijke gebieden. Zo betaalden consumenten in Sleeswijk-Holstein en Mecklenburg-Vorpommern elk meer dan 50 procent meer voor netwerkkosten op het platteland dan in de stad.

Verlichting gepland in gebieden van 17 netbeheerders

Volgens de kernpunten zouden momenteel 17 van de in totaal ongeveer 870 netbeheerders hun extra kosten mogen doorberekenen aan alle elektriciteitsverbruikers. Deze 17 operatoren leveren ongeveer 10,5 miljoen netaansluitingen. "Hun netwerktarieven zouden met maximaal 25 procent dalen. Hierdoor zouden ze meestal onder en slechts in enkele gevallen boven het nationale gemiddelde uitkomen.

Voorstel voorziet tot 120 euro lastenverlichting per huishouden

Het Federaal Agentschap voor het Net heeft berekend wat zijn voorstel concreet zou betekenen voor een gemiddeld huishouden in het gebied van de 17 netbeheerders. Met een jaarlijks verbruik van 3500 kilowattuur zouden dergelijke huishoudens tot 120 euro per jaar besparen. De geplande reducties variëren echter sterk in detail. Zo zal de netvergoeding bij de operator Fairnetz (Reutlingen) met minder dan 0,01 cent per kilowattuur dalen en rond de 9,20 cent blijven. Bij de beheerder Schleswig-Holstein Netz is een verlaging van 3,34 cent tot 11,95 cent per kilowattuur gepland. De Bundesnetzagentur benadrukt dat speciale lasten moeten worden opgevangen. "Bepaalde verschillen zullen blijven bestaan," zei het agentschap. Of een netbeheerder een bijzondere kostenlast heeft, moet vooraf worden bepaald in een complexe procedure, en dit zal jaarlijks gebeuren.

In haar voorstel komt de autoriteit uit op een totale lastenverlichting van ongeveer 608 miljoen euro, die vervolgens zou worden toegewezen. De grootste tegemoetkoming zou gaan naar netwerkbeheerders in Brandenburg (217 miljoen euro), Sleeswijk-Holstein (184 miljoen euro) en Saksen-Anhalt (88 miljoen euro). In Mecklenburg-Vorpommern (44 miljoen euro), Beieren (40 miljoen euro) en Nedersaksen (26 miljoen euro) zal er ook een merkbare verlichting zijn. De rest wordt verdeeld over individuele netwerkbeheerders in Baden-Württemberg, Hessen, Saarland en Rijnland-Palts. Geen van de 17 bedrijven is gevestigd in de andere deelstaten Bremen, Hamburg, Berlijn, Thüringen, Saksen en Noordrijn-Westfalen.

Heffing zou 8,40 euro per modelhuishouden per jaar kosten

De aanzienlijke verlichting voor de getroffen regio's zou worden gecompenseerd door beheersbare extra kosten voor alle elektriciteitsverbruikers, benadrukte de autoriteit. Volgens de Bundesnetzagentur zou een gemiddeld huishouden met een jaarverbruik van 3500 kilowattuur 8,40 euro per jaar extra kosten. Dit geld zou worden doorberekend aan alle elektriciteitsklanten, inclusief klanten in de gebieden van de 17 netbeheerders.

De discussie over de verschillende niveaus van netkosten is al enige tijd aan de gang. Half juni spraken de tien deelstaten in het noorden en oosten van Duitsland zich uit voor een eerlijkere verdeling. Berlijn, Brandenburg, Bremen, Hamburg, Mecklenburg-Vorpommern, Nedersaksen, Saksen, Saksen-Anhalt, Sleeswijk-Holstein en Thüringen riepen toen tijdens een conferentie van deelstaatpremiers op tot eerlijke netwerktarieven. "In Brandenburg hebben veel mensen een windturbine voor hun woonkamer en een hoge elektriciteitsrekening in hun brievenbus," bekritiseerde minister-president Dietmar Woidke (SPD) destijds.

Müller: verlichting zou acceptatie van duurzame energie versterken

Vrijdag was het hoofd van de Bundesnetzagentur, Müller, een groot voorstander van het voorgestelde model, waarin de kosten "over vele schouders" moeten worden verdeeld. "Omdat we allemaal profiteren van de investeringen in de lokale netten voor de uitbreiding van hernieuwbare energie. Deze lastenverlichting zal de acceptatie van hernieuwbare energiebronnen en de energietransitie lokaal versterken." Hij omschreef de energietransitie als een "gezamenlijke opgave". Deze zou dan ook "door ons allemaal in solidariteit moeten worden gedragen".

De regeringscommissaris voor Oost-Duitsland, Carsten Schneider, verwelkomde de belangrijkste punten. De voorstellen zouden ongeveer 350 miljoen euro verlichting brengen voor Mecklenburg-Vorpommern, Brandenburg en Saksen-Anhalt, vertelde hij dpa. Dit was "een goede dag voor de mensen in de deelstaten, die het voortouw nemen in de energietransitie en deze een stap eerlijker maken". Ook de vereniging van gemeentelijke nutsbedrijven VKU sprak haar goedkeuring uit. Het BDEW sprak van "de juiste benaderingen voor een eerlijkere verdeling".

Het Bundesnetzagentur legt zijn voorstel nu ter bespreking voor. Daarna zal het in een meerfasenproces de definitieve verordening opstellen. Deze zou ten vroegste op 1 januari 2025 in werking moeten treden./tob/DP/ngu