Hier is een korte handleiding voor wat er aan de hand is.

WAT IS NAGORNO-KARABACH?

Nagorno-Karabach, door Armeniërs Artsach genoemd, is een bergachtig gebied binnen Azerbeidzjan dat internationaal erkend wordt als deel van dat land. Maar de 120.000 inwoners zijn voornamelijk etnische Armeniërs die zich afscheidden tijdens een eerste oorlog in de jaren 1990 na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.

In een 44 dagen durende oorlog in 2020 heroverde Azerbeidzjan zeven omliggende districten en nam het ongeveer een derde van Nagorno-Karabach zelf terug.

WAT PROBEERT AZERBEIDZJAN TE BEREIKEN?

Hikmet Hajiyev, adviseur buitenlands beleid van president Ilham Aliyev, vertelde dinsdag aan Reuters dat Azerbeidzjan de volledige soevereiniteit over zijn grondgebied wil vestigen en niet met de Armeniërs in Karabach wil praten tenzij zij zich overgeven en ontwapenen.

WAAROM NU?

Azerbeidzjan heeft de druk op Nagorno-Karabach maandenlang opgevoerd en de levensader van de wegverbinding met Armenië - de "Lachin corridor" - effectief geblokkeerd. Dat veroorzaakte acute tekorten aan voedsel en medicijnen.

Een troepenmacht van 2000 Russische vredeshandhavers deed weinig om de weg open te houden, wat de indruk versterkte dat Moskou te druk bezig was met de oorlog in Oekraïne om crises elders aan te pakken. De Armeniërs in Karabach weigerden tot vorige week om een wegverbinding te openen naar de Azerbeidzjaanse stad Aghdam.

De betrekkingen van Rusland met Armenië, op wiens steun de Armeniërs van Karabach al drie decennia rekenen, zijn sterk verslechterd, waardoor de kans kleiner is dat Moskou hen te hulp zal schieten. Armenië heeft geen andere machtige bondgenoot waar het op kan rekenen, terwijl Azerbeidzjan gesteund wordt door buurland Turkije.

WAAROM IS HET BELANGRIJK?

Het conflict in de regio tussen christelijke Armeniërs en Turkse moslim-Azerbeidzjanen gaat meer dan een eeuw terug.

Ongeveer 30.000 mensen werden gedood en meer dan een miljoen mensen raakten ontheemd in de oorlog in de jaren 90, en minstens 6.500 mensen kwamen om in de 44 dagen durende oorlog in 2020.

Het laatste conflict kan het machtsevenwicht in de bredere regio, waar Rusland, Turkije, Iran en het Westen allemaal concurrerende belangen hebben, doen verschuiven.

Rusland ziet zichzelf als garant voor de veiligheid in de zuidelijke Kaukasus, maar zijn invloed is aan het afbrokkelen. Azerbeidzjan zei dat het Moskou slechts enkele minuten van tevoren op de hoogte had gesteld van het offensief van dinsdag, ondanks de rol van Rusland als vredeshandhaver en de frequente oproepen tot terughoudendheid.

WAT GEBEURT ER NU?

De twee partijen zeiden dat ze hadden ingestemd met een door Russische vredeshandhavers voorgesteld staakt-het-vuren, waarbij de strijdkrachten in Karabach zich zouden ontbinden en ontwapenen, en dat op donderdag 21 september besprekingen zouden beginnen over de toekomst van de regio en de etnische Armeniërs die er wonen.

Een dergelijke overeenkomst zou Azerbeidzjan dicht bij het bereiken van al zijn doelstellingen brengen, terwijl verdere gevechten het risico op een grotere oorlog tussen Azerbeidzjan en Armenië zouden kunnen vergroten.

Zelfs in normale tijden zijn botsingen langs hun gedeelde grens niet ongewoon, en de spanningen lopen nu erg hoog op.

HOE STERK ZIJN DE RESPECTIEVE LEGERS?

Azerbeidzjan heeft volgens het International Institute for Strategic Studies een totale strijdmacht van 64.000 en beschikbare reserves van 300.000. De separatistische strijdkrachten van Karabach worden geschat op slechts 5.000 soldaten.

Armenië heeft in totaal ongeveer 43.000 strijdkrachten en naar schatting 210.000 reserves. Het is zwakker dan Azerbeidzjan, vooral op het gebied van luchtmacht, en het defensiebudget van $750 miljoen voor 2022 was minder dan een derde van de $2,6 miljard van Azerbeidzjan.

WAT ZEGT DE BUITENWERELD?

Turkije, de bondgenoot van Azerbeidzjan, zei dat het de stappen van Bakoe om zijn territoriale integriteit te behouden, steunde.

Rusland, dat een defensieverdrag heeft met Armenië, merkte scherp op dat Bakoe actie had ondernomen op zijn eigen soevereine grondgebied. Het zei dat zijn vredeshandhavers zouden helpen bij de uitvoering van het staakt-het-vuren van 20 september.

De Verenigde Staten, de EU en Rusland hebben allemaal jarenlang geprobeerd om Armenië, dat achter Nagorno-Karabach staat, te bewegen tot een permanente vredesovereenkomst met Azerbeidzjan. Maar alle pogingen liepen stuk op de eis van Armenië dat Azerbeidzjan zou instemmen met de bescherming van de rechten en veiligheid van de etnische Armeniërs in Karabach - iets wat volgens Bakoe onnodig was en neerkwam op inmenging in zijn binnenlandse aangelegenheden.

Hun oproepen op dinsdag aan Bakoe om zijn offensief te staken bleven onbeantwoord.