Tayyip Erdogans eerste bezoek aan Duitsland sinds 2020 komt in de aanloop naar gemeenteraadsverkiezingen waarbij hij hoopt de steden Ankara en Istanbul terug te winnen. Het vooruitzicht van betere toegang tot de markt van de Europese Unie en visumliberalisering zou een groot geschenk zijn voor kiezers die gebukt gaan onder de hoge inflatie en de economische crisis.

Erdogan zal ook de zegen van kanselier Olaf Scholz nodig hebben als hij de 40 Eurofighter Typhoon gevechtsvliegtuigen wil kopen die Turkije donderdag zei te willen hebben. Duitsland is via Airbus een partner in het consortium dat ze bouwt.

Voor Scholz, die aan het hoofd staat van een woelige driepartijencoalitie die ruziet over de Duitse economie en de impact van de toenemende immigratie op de openbare diensten, maakt de rol van Ankara in het tegenhouden van de migratie naar de EU het land tot een onmisbare partner.

Als teken van het belang van het bezoek deed Scholz zijn best om niet direct te reageren op Erdogans luide veroordeling van de oorlog van Israël tegen Hamas, waarbij vele duizenden Palestijnen zijn gedood.

Op woensdag, nadat Erdogan Hamas, dat ongeveer 1.200 mensen vermoordde tijdens zijn aanvallen op Israël op 7 oktober, een "bevrijdingsorganisatie" had genoemd, sloeg Scholz meerdere uitnodigingen af om Erdogan te bekritiseren en merkte alleen in algemene bewoordingen op dat "de beschuldigingen die tegen Israël worden ingebracht absurd zijn".

De reactie was beslist mild, gezien de felle veroordeling die veel mildere kritiek op Israël doorgaans uitlokt in Duitsland, traditioneel een van Israëls naaste bondgenoten.

Maar Erdogan ging woensdag nog een stapje verder en bestempelde Israël als een "terreurstaat" met "onbeperkte steun" van het Westen, waarmee hij suggereerde dat het misschien onmogelijk is om alle gevolgen voor Gaza tijdens zijn reis binnen de perken te houden.

Duitsland heeft zijn sterke solidariteit met Israël betuigd en tegelijkertijd aangedrongen op het beperken van de gevolgen van de oorlog voor de burgers van Gaza.

De eerste planning voor het bezoek begon in de zomer, "maar dat het conflict in Gaza zou uitbreken, had men niet verwacht," zei Aydin Yasar, een Turkije-specialist bij de Duitse denktank SWP.

Het bezoek komt ook een dag nadat de commissie buitenlandse zaken van het Turkse parlement een stemming over het Zweedse NAVO-lidmaatschapsverzoek uitstelde, waardoor de uitbreiding van het westerse bondgenootschap werd uitgesteld na een wachttijd van 18 maanden waarin Ankara terreurgerelateerde concessies eiste van Stockholm.

DE WEDSTRIJD MISSEN

De EU-deal van 2016, waarbij Turkije werd betaald om vluchtelingen op te vangen in ruil voor een beheerd hervestigingsprogramma, heeft veel gedaan om de recordstroom naar het blok in te dammen, maar de beschuldigingen tussen Griekenland en Turkije hebben de deal onder druk gezet, en het stijgende aantal migranten wakkert extreem-rechts in heel Europa aan.

Erdogan, die Duitsland onlangs tegenover verslaggevers omschreef als "het machtigste land van Europa", hoopt misschien de steun van Scholz te krijgen om de vastgelopen besprekingen over de modernisering van de douane-unie tussen Turkije en de EU nieuw leven in te blazen - hoewel grote veranderingen pas lang na de verkiezingen in maart zullen plaatsvinden.

Ondanks de inspanningen van beide partijen heeft Gaza al een effect gehad: Erdogan zou oorspronkelijk nog een dag blijven, wat hem en Scholz in staat zou hebben gesteld om zaterdag de vriendschappelijke voetbalwedstrijd tussen de twee landen bij te wonen.

Met zo'n drie miljoen mensen met Turkse wortels in Duitsland zijn zulke ontmoetingen altijd beladen, maar nu werd het risico te groot geacht.

"Er was een angst dat er anti-Israël gezangen zouden klinken," zei Yasar. "Het is onwaarschijnlijk dat Scholz met hem mee zou willen kijken. Op andere momenten zou het een mooi gebaar zijn geweest."