Gealarmeerd dat het programma een onverwachte stijging van het begrotingstekort zou veroorzaken, verbood het kabinet van premier Giorgia Meloni vorige week de verkoop van nog meer belastingkredieten, die gekoppeld waren aan een reeks genereuze bouwpromoties.

Bouwbedrijven waarschuwden dat de inperking van de stimuleringsmaatregelen schade zou toebrengen aan een sector die heeft bijgedragen aan het economisch herstel na de COVID-pandemie.

Maar de onmiddellijke zorg voor veel bedrijven en huishoudens is hoe de naar schatting 20 miljard euro aan kredieten voor werkzaamheden die al voltooid of toegezegd zijn, maar nog niet uitbetaald, teruggevorderd kunnen worden.

Regeringsministers hebben deze week een ontmoeting gehad met banken en bouwverenigingen om te proberen de fondsen te deblokkeren.

"We moeten de overheidsrekeningen redden, maar we moeten ook gezinnen en bedrijven beschermen," zei Maurizio Gasparri, een hooggeplaatst lid van de Forza Italia-partij, die deel uitmaakt van de regeringscoalitie, dinsdag.

De regelingen, bedoeld om de energie-efficiëntie van het tochtige Italiaanse gebouwenbestand te verbeteren, werden in 2020 gelanceerd door de toenmalige premier Giuseppe Conte om de vastgelopen economie weer aan te zwengelen.

In het kader van het programma konden huiseigenaren de kosten van de bouwwerkzaamheden over een periode van 5-10 jaar aftrekken van hun belastingen, of het belastingkrediet aan hun bouwer verkopen als een vorm van betaling. De bouwer kan het dan doorverkopen aan een bank, die het bedrag in mindering brengt op zijn eigen belastingfactuur bij de staat.

Maar de regelingen, waaronder de zogenaamde "superbonus" waarbij de staat beloofde om 110% van de renovatiekosten uit te betalen, bleken populairder dan verwacht en genereerden naar schatting 110 miljard euro aan werk, terwijl de prognose 72 miljard euro was.

Deze overvloed, samen met de vrees voor wijdverspreide fraude, leidde er vorig jaar toe dat veel banken geen kredieten meer accepteerden, waardoor duizenden bedrijven en huiseigenaren met onverwachte schulden bleven zitten.

HORROR VERHALEN

Alberto Pierangeli, die een klein bouwbedrijf heeft in Rome, zei dat hij voor 70.000 euro aan kredieten in zijn boeken had staan, waardoor hij gedwongen werd om dure bankleningen af te sluiten om zijn kosten te dekken.

"De situatie kon duidelijk niet doorgaan, maar we zijn de kredieten in goed vertrouwen aangegaan en we moeten terugbetaald worden," vertelde hij aan Reuters, en hij waarschuwde dat veel bedrijven failliet dreigden te gaan.

Op Facebook zijn steungroepen opgericht die gruwelverhalen vertellen over flatgebouwen die onbewoonbaar zijn geworden nadat bouwbedrijven zich halverwege grote renovaties terugtrokken, of over huiseigenaren die met torenhoge schulden achterblijven zonder enige verlichting in het vooruitzicht.

"De staat beloofde de mensen dat ze hun geld terug zouden krijgen. Ze moedigden mensen aan om dit werk te doen, en toen kwamen ze op hun woord terug. Het is een ramp," zei Pierangeli.

Banken hebben gezegd dat er meer belastingkredieten in omloop zijn dan ze van hun eigen belastingfacturen kunnen aftrekken. De regering heeft dit betwist, maar onderzoekt ook het idee om banken belastingaangiften te laten bewaren die door klanten via hun systeem zijn betaald.

Ministers hebben ook geprobeerd om banken gerust te stellen dat ze niet verantwoordelijk zullen worden gehouden als blijkt dat de kredieten frauduleus zijn, gegenereerd door cowboybouwbedrijven voor fictief werk.

"We willen de banken en andere spelers overhalen om alle gestrande kredieten op te nemen," zei Meloni in het weekend ter verdediging van haar besluit om plotseling een einde te maken aan verdere betalingen via belastingkredieten.

Aanleiding was een besluit van de EU om de heffingskortingen mee te nemen in de berekening van het begrotingstekort, waardoor de begrotingsplannen mogelijk drastisch uit de koers zouden raken.

"Als we de superbonus hadden gelaten zoals hij is, hadden we geen geld meer in de begroting gehad voor iets anders," zei Meloni.