Door Kanupriya Kapoor en Gloria Dickie

SINGAPORE (Reuters) - De tsunami die de vulkaanuitbarsting van zaterdag in Tonga, de zuidelijke eilanden van de Stille Oceaan, teweegbracht, legde enkele van de manieren bloot waarop de klimaatverandering het bestaan van de eilanden bedreigt.

Door de stijging van de temperaturen en de zeespiegel zal de klimaatverandering de rampen door tsunami's, stormvloeden en hittegolven waarschijnlijk verergeren, zeggen deskundigen.

Tonga is zich terdege bewust van dit risico en heeft een belangrijke rol gespeeld als vertegenwoordiger van landen die kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. Tijdens de klimaatbesprekingen van de VN in november zei het land dat de opwarming van de aarde "boven de drempel van 1,5°C een absolute ramp zou betekenen voor Tonga" en andere eilanden in de Stille Oceaan, omdat zij door de zee worden verzwolgen.

Hun pleidooi voor wereldwijde klimaatactie is bijzonder wanhopig, aangezien de eilandstaten in de Stille Oceaan volgens de Wereldbank slechts voor 0,03% van de wereldwijde koolstofuitstoot verantwoordelijk zijn.

"Terwijl wij veerkrachtig zijn en ons proberen aan te passen, zijn er maar een paar meter extra water nodig om een huis te bedekken, om een kind of gezin te doden," zei Shairana Ali, CEO van de internationale liefdadigheidsinstelling Save the Children, in het naburige Fiji.

STIJGENDE ZEEËN

Tonga meldde dat na de vulkaanuitbarsting https://tmsnrt.rs/3qCTwKY golven tot
15 meter aan land stortten op zijn buiteneilanden, waarbij huizen werden platgewalst en ten minste drie mensen omkwamen. De uitbarsting leidde tot tsunamiwaarschuwingen in de hele Stille Oceaan.

Naarmate de zeespiegel in de komende decennia blijft stijgen, zullen tsunami's en stormvloeden waarschijnlijk verder landinwaarts reiken, met nog meer gevaar voor schade.

"Tsunami vloedgolven en stormvloeden komen bovenop de zeespiegel," zei Benjamin Horton, die de wereldwijde stijging van de zeespiegel heeft bestudeerd en hoofd is van het Earth Observatory of Singapore. Dus met hogere zeeën, "heb je niet zulke grote natuurrampen nodig om wijdverspreide verwoestingen aan te richten."

Het zeeniveau rond de archipel van 105.000 inwoners stijgt met ongeveer 6 mm per jaar, bijna tweemaal het gemiddelde wereldwijd, volgens het Global Sea Level Observing System van de U.N.. Dit komt doordat de eilanden in warmer water liggen in de buurt van de evenaar, waar de zeespiegelstijging meer uitgesproken is dan aan de polen.

De schade van tsunami's en stormvloeden houdt niet op bij de vernietiging van de golven. Zeewater dat aanspoelt kan de landbouwgrond aantasten en jarenlang onbruikbaar maken. Tsunamigolven verergeren ook de kusterosie en vernietigen natuurlijke buffers tegen de stijgende zeeën, zoals koraalriffen en mangroves.

Door de opwarming van het oceaanoppervlak als gevolg van de klimaatverandering zijn dergelijke stormvloeden waarschijnlijker, aangezien het warme water steeds krachtigere cyclonen aanwakkert. Tonga en zijn buurlanden werden in de afgelopen vier jaar door twee cyclonen van categorie vijf geteisterd, met honderden miljoenen dollars schade tot gevolg.

HETERE TEMPERATUREN

De temperatuur in Tonga stijgt nu al: de gemiddelde dagtemperatuur ligt nu 0,6C hoger dan in 1979. De frequentie van warme dagen en warme nachten is in de hele Stille Oceaan gestegen.

Die aanhoudende opwarming zal de bodem waarschijnlijk droger maken, aangezien de hoge temperaturen meer verdamping veroorzaken en de regionale neerslagpatronen beïnvloeden, aldus het Intergovernmental Panel on Climate Change van de VN.

Het land zal in de komende decennia waarschijnlijk meer hittegolven meemaken, waarbij de temperaturen vaak de 35C zullen overschrijden, aldus het rapport. Die extreme hitte kan vooral gevaarlijk zijn in combinatie met tropische vochtigheid.

Ook het zeewater warmt op, en wel driemaal zo snel als het wereldgemiddelde, zo blijkt uit gegevens van de Wereld Meteorologische Organisatie. En hittegolven op zee - die vissen en koralen kunnen doden - komen steeds vaker voor, zijn intenser en duren langer in het grootste deel van de Stille Oceaan.

Tonga zelf zag in januari 2020 een grote klodder oceaanwarmte ontstaan ten zuidoosten van zijn eilanden, waarbij de temperatuur van het oppervlaktewater 6 graden Celsius boven het gemiddelde voor die maand lag.

HERBOUWEN OF VERDER TREKKEN?

Verwacht wordt dat de eilandbewoners van de Stille Oceaan tot de eerste groepen van klimaatvluchtelingen in de wereld zullen behoren, wanneer de gevolgen van de klimaatverandering hen uit hun thuislanden verdrijven.

"Misschien zal het uiteindelijk zover komen. Maar ik hoop van niet," zei Josephine Latu-Sanft, een Tongaanse die nu in Londen woont en als klimaatvoorlichter werkt. "De mensen willen niet verhuizen."

Tonganen hebben hun gemeenschappen de afgelopen jaren al twee keer heropgebouwd - na de cycloon Gita in 2018, en opnieuw na de cycloon Harold in 2020.

"Tonganen zijn zeer veerkrachtig," en zijn terughoudend om de eilanden te verlaten, ondanks de risico's, zei Latu-Sanft. "Wij leven daar al eeuwen. Onze wortels en onze identiteit liggen in het land en in de zee."