De landen van de Europese Unie hebben dinsdag formeel een plan aangenomen om de meevallers uit de Russische tegoeden van de centrale bank die in de EU zijn bevroren, te gebruiken voor de verdediging van Oekraïne. Het is de eerste in wat een reeks stappen zou kunnen zijn van de G7-groep van grote westerse landen om gebruik te maken van de bijna 300 miljard dollar aan tegoeden van Moskou die zijn geblokkeerd, maar het blijft een zeer complex en controversieel precedent.

Hier ziet u wat er is gedaan en welke andere ideeën er worden bekeken:

De actie van de EU van dinsdag maakt gebruik van het feit dat het leeuwendeel van de Russische reserves - voornamelijk obligaties en andere soorten waardepapieren waarin de Russische centrale bank had geïnvesteerd - in een in Brussel gevestigd depot met de naam Euroclear worden bewaard.

Volgens de overeenkomst gaat 90% van de opbrengst van de obligaties naar een door de EU beheerd fonds voor militaire hulp aan Oekraïne, terwijl de overige 10% naar andere manieren gaat om Kiev te steunen. De EU verwacht dat de activa tegen 2027 ongeveer 15-20 miljard euro ($16-$22 miljard) aan winst zullen opleveren. Oekraïne zal naar verwachting in juli de eerste tranche van ongeveer 3,5 miljard euro ontvangen. Dit komt bovenop een steunprogramma van 50 miljard euro dat de EU op 1 februari heeft opgezet. Sommigen zijn echter nog steeds op hun hoede, waaronder de Europese Centrale Bank, die heeft gezegd dat een eventuele inbeslagname van de Russische tegoeden alleen in overleg met andere G7-machten mag gebeuren. Ze willen er zeker van zijn dat niet alleen de euro wordt getroffen als andere landen zoals China hun reserves beginnen te repatriëren als voorzorgsmaatregel tegen het bevriezen ervan. Sommige juristen zeggen ook dat er juridisch gezien weinig verschil is tussen het overhevelen van de inkomsten van de obligaties en het in beslag nemen van de volledige $300 miljard of zo. Het risico bestaat dat Rusland via een rechtszaak beslag probeert te leggen op de contanten van Euroclear in effectendepots in Hongkong, Dubai en elders. Dit zou het kapitaal van Euroclear kunnen aantasten en een enorme financiële injectie kunnen vereisen. Er zijn daarom plannen om een deel van het overgehevelde geld opzij te zetten als vangnet.

VS minister van Financiën Janet Yellen zal volgende week druk uitoefenen op de financiële ambtenaren van de G7 - uit Japan, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië en Canada - om de rente-inkomsten van de bevroren Russische tegoeden veel sneller naar Oekraïne te laten vloeien. De VS wil de rente op de tegoeden naar voren halen om een obligatie of lening te ondersteunen die Oekraïne misschien wel $50 miljard zou opleveren in de strijd tegen de toenemende Russische militaire druk in het oosten en noorden van het land. De Russische bezittingen "in onderpand geven" voor leningen in plaats van ze in beslag te nemen, zou voor sommige Europese landen en andere landen elders in de wereld acceptabeler kunnen zijn. Daleep Singh, de Amerikaanse plaatsvervangende nationale veiligheidsadviseur die een van de architecten van het plan is, heeft gezegd dat het conceptueel mogelijk is om 10 of zelfs 30 jaar aan toekomstige winsten over te dragen.

Bronnen die op de hoogte zijn van de plannen zeggen dat het de bedoeling is om tot een besluit te komen op de jaarlijkse top van de G7-leiders in Italië in juni.

Washington blijft het idee steunen om de geïmmobiliseerde Russische reserves in hun geheel in beslag te nemen en ze aan Oekraïne te geven, hoewel het erkent dat andere landen aan boord zouden moeten zijn, iets wat op dit moment niet het geval is. Sommige topadvocaten beweren dat dit mogelijk is onder een doctrine van het internationaal recht die bekend staat als "tegenmaatregelen". De bezittingen zouden dan verkocht worden of als onderpand dienen en de opbrengst zou aan Oekraïne of aan zijn eigen wederopbouwfonds gegeven worden. Europese functionarissen maken zich echter zorgen dat dit in strijd zou kunnen zijn met het internationaal recht en een doos van Pandora zou kunnen openen als Rusland de maatregel voor de rechter aanvecht. Eerdere voorbeelden van dergelijke inbeslagnames, zoals van Iraakse bezittingen na de Iraakse invasie van Koeweit in 1990, en van Duitse bezittingen na de Tweede Wereldoorlog, vonden plaats nadat die oorlogen waren afgelopen, niet terwijl ze nog woedden - zoals bij de Russische invasie van Oekraïne. Zelfs in de Verenigde Staten hebben vooraanstaande experts op het gebied van staatsschulden erop gewezen dat de International Emergency Economic Powers Act (IEEPA) geen volledige confiscatie van bevroren Russische bezittingen toestaat als er geen sprake is van een daadwerkelijk gewapend conflict tussen de VS en Rusland. Ook het IMF is op zijn hoede. Haar directeur, Kristalina Georgieva, drong er op 21 mei bij de G7-landen op aan om "zeer zorgvuldig" na te denken over het gebruik van de Russische tegoeden.

"Reparatie-obligaties" zijn ook voorgesteld als een manier om sommige juridische problemen te omzeilen. Oekraïne zou effecten verkopen die uitbetalen als - en alleen als - het herstelbetalingen ontvangt voor de verwoestingen die de oorlog heeft aangericht.

Rentebetalingen zouden ook kunnen worden doorgerold en alleen betaalbaar worden als Kiev compensatie krijgt. De obligatiehouders zouden geen contractuele aanspraak kunnen maken op de bevroren reserves van Kremlin. Maar aangezien het onwaarschijnlijk is dat Rusland bereidwillig zal betalen, zouden deze activa de meest waarschijnlijke bron van herstelbetalingen zijn.

Aangezien de reserves rente opbouwen, zouden ze gebruikt kunnen worden om zowel de hoofdsom van de obligaties als meer regelmatige couponbetalingen te betalen. Dit zou anders zijn dan confiscatie, omdat de activa alleen zouden worden overgedragen als een legitiem compensatiemechanisme eerst oordeelt dat Oekraïne schadevergoeding verschuldigd is.

Oekraïne zou een manier hebben om de toegekende schade te innen tot de waarde van de reserves. Het zou daarom herstelobligaties tot $300-350 miljard kunnen uitgeven. Maar het zou alleen een dergelijk bedrag krijgen als de Verenigde Staten, EU-regeringen en andere bondgenoten bereid zouden zijn om de obligaties te kopen.

SYNDICATED LOAN Het obligatie-idee is verder uitgewerkt door Singh, Lee Buchheit, een ervaren juridisch expert op het gebied van staatsschulden, en Reuters Commentator-at-Large Hugo Dixon.

Volgens hen zou Oekraïne zijn vordering op Rusland kunnen verpanden aan een syndicaat van zijn bondgenoten in ruil voor een lening. Als Moskou zou weigeren om de schadevergoeding te betalen, zouden de bondgenoten de bevroren tegoeden van Rusland kunnen gebruiken om de lening af te betalen. De rechtvaardiging hiervoor is het algemeen erkende juridische principe dat als een schuldeiser de activa van een schuldenaar controleert, hij deze activa kan verrekenen met een onbetaalde schuld. (Verslaggeving: Marc Jones in Londen, Andrea Shalal in Washington en Andrew Gray in Brussel, Redactie: Peter Graff)