In de jaren na de schuldencrisis hebben de 19 landen van de Europese eurozone weliswaar gecentraliseerd en het toezicht op de banken verscherpt, maar veel geplande economische hervormingen in Italië en elders werden afgezwakt omdat het drukken van grote sommen geld de economie stimuleerde.

Aangespoord door de vrees dat hogere kosten voor leningen de economische groei zullen verstikken, heeft de marktroutine scheuren blootgelegd in het ongemakkelijke verbond dat - in tegenstelling tot de Verenigde Staten - grotendeels bijeen wordt gehouden door de centrale bank en niet door een regering die de macht heeft om belastingen te heffen en geld uit te geven.

Twee gebeurtenissen deze week leggen de broosheid van de unie bloot: de pogingen van de ECB om het vertrouwen te herstellen in zwakkere staten die te maken krijgen met stijgende leenkosten nu haar programma voor het kopen van schuldpapier afloopt, en het falen van de ministers om de spaarders van de unie een solide basis te geven, al tien jaar lang.

Na een zeldzame spoedvergadering op woensdag beloofde de ECB nieuwe maatregelen om de uitverkoop van de markten te temperen, maar het gebrek aan een concreet plan om met schulden beladen landen als Italië en Griekenland te helpen, stelde sommigen teleur.

Dit stond in schril contrast met 2012, toen de toenmalige voorzitter van de ECB, Mario Draghi, een vertrouwenscrisis over de toekomst van de munt te lijf ging met de belofte "alles te doen wat nodig is", gevolgd door een uitgebreid programma van geld drukken.

Nu echter maken de pijlsnelle prijsstijgingen, veroorzaakt door dat geld bijdrukken, en de sterk stijgende energiekosten na de Russische inval in Oekraïne en de pandemische afsluitingen in China, dit huzarenstukje moeilijk te herhalen.

"Het was gemakkelijk om alles te doen wat nodig was toen de inflatie laag was," zei Guntram Wolff van de denktank Bruegel, en hij voegde eraan toe dat stijgende prijzen de ECB ertoe zouden aanzetten de koers te wijzigen.

"De spoedvergadering heeft een heleboel verwachtingen geschapen waaraan de ECB uiteindelijk niet kan voldoen," zei hij. "Alleen regeringen kunnen de reële economische divergentie en de onvolledige opzet van de eurozone aanpakken."

GRAFIEK: Rentetarieven en balans van de ECB ()

De Franse minister van Financiën Bruno Le Maire waarschuwde voor een versplintering van het blok, het soort publieke waarschuwing dat ooit gebruikelijk was, maar dat grotendeels verdwenen is sinds de enorme geldpersen de schuldencrisis hebben verlicht.

In een toespraak voor studenten in Londen gaf Lagarde geen verdere aanwijzingen over hoe het optreden van de ECB eruit zou kunnen zien, maar sprak zij over klimaatverandering en de gevolgen van oorlog voor de mondiale graanvoorziening.

"ACHTERUIT GEGAAN

De verdeeldheid in de eurozone zal waarschijnlijk naar voren komen tijdens een ministersvergadering later op donderdag, waar een vastgelopen plan ter versterking van het financiële systeem van het blok zal worden besproken.

De zogenaamde bankenunie, een centrale pijler van de hervorming van de financiële crisis, blijft in een impasse steken, waarbij de cruciale kwestie van de bescherming van deposito's in de hele regio nog steeds niet is opgelost.

"We zijn eerder achteruit dan vooruit gegaan," zei Karel Lannoo van het Centrum voor Europese Beleidsstudies.

"Als er een bankfaillissement is, zal het hetzelfde zijn als in 2008," zei hij, en hij voegde eraan toe dat de individuele staten en niet het grotere blok de lasten zouden moeten dragen. "De Draghi-periode is voorbij."

Verwacht wordt dat de ministers de plannen voor één enkel vangnet voor bankdeposito's verder zullen vertragen, waartegen Duitsland al lang gekant was omdat het niet wilde opdraaien voor problemen elders, waardoor het tien jaar durende streven om de sector te verenigen om beter bestand te zijn tegen crisissen, nog langer zal duren.

Thomas Huertas, voormalig plaatsvervangend voorzitter van de bankwaakhond van de EU en nu verbonden aan het Leibniz Instituut, zei dat het ontbreken van zo'n vangnet de Europese banken in een nadelige positie plaatst ten opzichte van de Amerikaanse rivalen.

"Het is een van die voordelen die de mens kan zien en herkennen. Het is een belangrijk element, niet alleen voor de financiën, maar ik denk ook voor de Unie zelf," voegde hij eraan toe, waarbij hij wees op de noodzaak van grensoverschrijdende bescherming van de spaarders.

Dat gebrek aan vooruitgang met een bankenunie heeft op zijn beurt gewogen op de aandelen van de Europese banken, die al jaren achterblijven bij hun Amerikaanse rivalen.

Het debat van de ministers vindt plaats tegen de achtergrond van een stijging van de Italiaanse leningskosten, die nog wordt verergerd door de plannen van de ECB om de rente te verhogen en minder schulden te kopen om de stijgende prijzen te temperen. Spaanse, Portugese en Griekse obligaties staan onder vergelijkbare druk.

GRAFIEK: Rendementen eurozone ()

Hoe Europa reageert wordt door bankiers en beleggers nauwlettend in de gaten gehouden.

"Zoveel van wat wij doen is een vertrouwensspel," zei Vis Raghavan, CEO van EMEA en Co-Head van Global Investment Banking bij JPMorgan. "Veel van wat wij zien gaat over vertrouwen in het beleid en het bereiken van een ordelijke route uit de stagflatie."

Maar nu de ECB geen weg meer heeft om de beleggers tevreden te houden, ligt de bal weer bij de politici om op te treden.

"Terwijl de ECB de markten tevreden zou kunnen houden met een bazooka, wordt het moeilijker om dat te doen in een tijd waarin zij de inflatie moet bestrijden," zei Carsten Brzeski, econoom bij de Nederlandse bank ING.

"Dat laat het aan de regeringen over om eindelijk orde op zaken te stellen bij het vinden van een behoorlijke unie."