GAZPROM De ministers van Energie van de EU-landen komen op 9 september bijeen om te bespreken hoe de lasten van de stijgende energieprijzen https://www.reuters.com/business/energy/eu-sets-sights-energy-market-reform-prices-soar-2022-08-30/ voor bedrijven en huishoudens kunnen worden verlicht.
De Europese energiekosten zijn het afgelopen jaar sterk gestegen als gevolg van de recordprijzen voor gas doordat Rusland de levering aan Europa heeft beperkt.
Europese regeringen hebben Moskou ervan beschuldigd energie te gebruiken als chantage, als vergelding voor de westerse steun aan Oekraïne na de Russische invasie. De Russische gasgigant Gazprom heeft de bezuinigingen toegeschreven aan westerse sancties en technische problemen.
Het veranderen van de energiesystemen van de EU met 27 landen kan ingewikkeld en langdurig zijn, aangezien de grensoverschrijdende handel in energiegrondstoffen tussen de leden van het blok twee decennia nodig heeft gehad om tot stand te komen. Maar beleidsmakers racen om een kortetermijnoplossing te vinden.
Hier leest u waarom Europa hervormingen van de energiemarkt overweegt en wat die zouden kunnen inhouden.
WAAROM IS DE ELEKTRICITEITSPRIJS GEKOPPELD AAN DE GASPRIJS?
In het energiesysteem van de EU wordt de groothandelsprijs voor elektriciteit bepaald door de laatste centrale die nodig is om aan de totale vraag te voldoen.
Windmolenparken, kerncentrales, kolen- en gascentrales en alle andere producenten doen een bod op de elektriciteitsmarkt, waarbij de goedkoopste bronnen als eerste binnenkomen, gevolgd door duurdere bronnen zoals gas. Gascentrales bepalen vaak de prijs in dit systeem.
Het idee is dat omdat alle producenten hun stroom tegen dezelfde prijs verkopen, de goedkopere producenten van hernieuwbare energie uiteindelijk een grotere winstmarge hebben - een stimulans voor meer investeringen in de hernieuwbare energie die Europa nodig heeft om de klimaatdoelstellingen te halen.
Maar landen als Spanje hebben gezegd dat het systeem oneerlijk is, omdat het ertoe leidt dat goedkope hernieuwbare energie voor dezelfde prijs aan de consument wordt verkocht als duurdere energie uit fossiele brandstoffen.
De gasprijzen zijn sterk gestegen doordat Rusland de volumes die het naar Europa stuurt, heeft verminderd en door de hevige wereldwijde concurrentie voor niet-Russisch gas. Het effect hiervan is dat de prijs voor de productie van elektriciteit uit gas in Europa is gestegen, waardoor de totale elektriciteitsprijzen zijn gestegen.
Het Duitse benchmarkcontract voor elektriciteit voor 2023 steeg eind augustus naar een recordhoogte van 1.050 euro per megawattuur (MWh), 14 keer het niveau van een jaar geleden, hoewel de prijzen sindsdien gedeeltelijk zijn gedaald.
Andere factoren die de energieprijzen opdrijven, zijn problemen met Franse kerncentrales https://www.reuters.com/world/france-braces-uncertain-winter-nuclear-power-shortage-looms-2022-08-30/ en ernstige droogte in Europa die de productie van waterkracht belemmerde en de levering van steenkool beïnvloedde.
HOE KAN DE EU DE ENERGIEPRIJZEN VERANDEREN?
EU-commissaris Ursula von der Leyen heeft gezegd dat de EU de prijs van gas en elektriciteit moet loskoppelen, zonder verdere details te geven.
Volgens een ontwerpnota van de Commissie, die vorige week door Reuters werd gezien, moeten de komende voorstellen van de Commissie een prijsplafond bevatten voor bepaalde stroomproducenten die niet op gas werken.
De stijging van de energieprijzen heeft geleid tot hoge inkomsten voor niet-gasgestookte producenten met lagere bedrijfskosten, zoals windmolenparken en kerncentrales, en de EU zei dat de landen het prijsplafond zouden moeten gebruiken om deze inkomsten af te romen en het geld te besteden aan het verlagen van de consumentenrekeningen.
De Tsjechische Republiek https://www.reuters.com/business/energy/high-energy-prices-should-be-tackled-european-level-czech-leader-says-2022-08-29/, die het roulerende voorzitterschap van de EU bekleedt, heeft ook opties voorgesteld die de ministers van Energie moeten overwegen wanneer zij vrijdag bijeenkomen.
Deze opties omvatten een prijsplafond voor ingevoerd gas uit bepaalde landen, een prijsplafond voor gas dat wordt gebruikt om elektriciteit te produceren, of het tijdelijk schrappen van gascentrales uit het huidige EU-systeem voor de vaststelling van elektriciteitsprijzen.
Het idee om de gas- of elektriciteitsprijzen te plafonneren wordt al geruime tijd gesteund door Spanje, België en andere landen, en aanvankelijk door landen als Oostenrijk en Duitsland. Frankrijk behoort tot de landen die voorstander zijn van maatregelen om de gas- en elektriciteitsprijzen te scheiden.
Eén optie, voorgesteld door de Italiaanse premier Mario Draghi, zou zijn dat de EU-landen een plafond instellen voor de prijs van uit Rusland geïmporteerd gas. Critici zeggen dat Rusland dan het risico loopt dat het als vergelding de gastoevoer naar Europa volledig afsluit.
Een andere optie is dat de regeringen de gasprijs aan een maximum binden en de gasbedrijven het verschil tussen de maximumprijs en de hogere marktprijs betalen.
Landen als Duitsland en Nederland hebben zich daar eerder tegen verzet, omdat daarmee in feite de opwekking van fossiele brandstoffen zou worden gesubsidieerd met overheidsgeld dat volgens hen beter kan worden besteed aan de overschakeling op goedkopere schone energie.
De Tsjechische voorstellen omvatten ook een tijdelijke beperking van de elektriciteitshandel op Europese beurzen tot intraday- en dagtransacties.
Andere opties zijn het beperken van de deelname van financiële speculanten aan de gasmarkten of het opzetten van een parallelle markt voor elektriciteit uit gas, los van de bestaande elektriciteitsmarkt.
WAT ZIJN DE POTENTIËLE NADELEN?
Hoge gasprijzen vormen een financiële prikkel voor industrieën en huishoudens om hun gasverbruik te verminderen - een gedragsverandering die regeringen proberen aan te moedigen om ervoor te zorgen dat er genoeg brandstof is om de winter door te komen.
Het aftoppen van de gasprijs zou die prikkel beperken, en critici zeggen dat het zelfs meer gasgebruik zou kunnen aanmoedigen, terwijl regeringen juist beleid moeten ontwikkelen om het verbruik te verminderen.
Volgens sommige analisten zou gerichte financiële steun voor huishoudens en bedrijven met een laag inkomen die het hardst door de stijgende prijzen worden getroffen, een betere optie zijn dan een overhaaste herziening van de markt.
Andere vragen blijven over hoe regeringen de kosten van gasgestookte energie kunnen beperken op een manier die eigenaren van gasfabrieken niet aanmoedigt om minder energie te produceren wanneer landen dat dringend nodig hebben. (Verslaggeving door Vera Eckert en Kate Abnett, redactie door Barbara Lewis en Bernadette Baum)
