Uitleg - Waarom het standpunt van Duitsland over gezamenlijke EU-schuld belangrijk is voor beleggers

Tekenen dat de Europese Unie de reactie van het blok op de energiecrisis gezamenlijk kan financieren, zouden de volgende mijlpaal markeren op weg naar een permanente gezamenlijke schuldverkoop in het blok.

Vorige week riepen Europees Economisch Commissaris Paolo Gentiloni en Commissaris voor de Interne Markt Thierry Breton op tot gezamenlijk lenen om een antwoord te financieren op de energiecrisis, die recessierisico's met zich meebrengt.

Het idee dook weer op nadat Bloomberg maandag meldde dat de Duitse kanselier Olaf Scholz het standpunt van het land zal wijzigen en de uitgifte van EU-schulden zal steunen als de nieuwe fondsen worden uitbetaald in de vorm van leningen en niet in de vorm van subsidies. Maar een regeringsbron vertelde Reuters dat Duitsland geen plannen heeft om zo'n gezamenlijke uitgifte te steunen en een woordvoerder zei dat de lidstaten geld kunnen gebruiken dat nog in het EU-herstelfonds zit.

"De geest is uit de fles. Dit zal er waarschijnlijk in de een of andere vorm komen," zei Piet Christiansen, hoofdanalist bij Danske Bank.

Hier volgt een blik op de betekenis achter een mogelijke verschuiving in de houding van Duitsland.

1/ Waarom zou een verschuiving in het standpunt van Duitsland van belang zijn?

Duitsland en andere rijkere leden van het blok steunden een post-pandemisch herstelfonds dat lidstaten toegang gaf tot subsidies en leningen, maar benadrukten dat dit eenmalig was en verzetten zich tegen verder gezamenlijk lenen of een stap in de richting van een begrotingsunie.

Een verschuiving van Duitsland zou een krachtig signaal van Europese cohesie zijn, als reactie op kritiek van EU-landen op zijn steunprogramma voor energie, dat de Franse en Italiaanse programma's in de schaduw stelt.

Een verdere gezamenlijke uitgifte zou lidstaten met schulden helpen, die veel hogere leenkosten hebben dan Duitsland met de hoogste rating en dus minder speelruimte hebben om op de energieschok te reageren. En het zou Europa's pool van veilige activa uitbreiden, waardoor de euro zou stijgen.

2/ Maar de EU geeft al gezamenlijke obligaties uit?

Inderdaad. De EU geeft gezamenlijke obligaties uit voor een post-COVID-herstelfonds van maximaal 800 miljard euro (879 miljard dollar), bovenop de 92 miljard euro die verkocht zijn voor het SURE-werkloosheidsplan. Maar er zijn geen plannen voor significante verdere emissies of het permanent maken van de faciliteiten.

De inval van Rusland in Oekraïne en de daaruit voortvloeiende energiecrisis hebben echter de roep om meer obligatie-emissies doen luiden, omdat hierdoor de vraag naar financiering op het gebied van defensie en energiezekerheid toeneemt.

3/ Hoe zou de gezamenlijke uitgifte gefinancierd worden?

EU-functionarissen die oproepen tot gezamenlijke leningen, zeggen dat het zou kunnen lijken op het SURE-werkprogramma.

Om SURE te financieren, verkocht de EU obligaties in antwoord op verzoeken om leningen en maakte de opbrengst rechtstreeks over aan de landen tegen dezelfde voorwaarden die zij op de markten ontving.

4/ Wat betekent dit voor de markten?

De Duitse obligatierente steeg na het rapport van maandag omdat beleggers erop gokten dat verdere begrotingsuitgaven tot meer renteverhogingen zullen leiden.

Maar de leenkosten van Italië daalden en de risicopremie ten opzichte van Duitsland verkrapte. Het dekken van een deel van de schuld die armere lidstaten anders zouden moeten uitgeven voor de energiecrisis, zou de druk verlichten op landen met een hoge schuldenlast zoals Italië.

Italië betaalt momenteel 4,7% op een schuld met een looptijd van 10 jaar, terwijl de EU 3,2% betaalt -- die lagere leenkosten zouden via leningen aan Italië worden doorgegeven.

5/ Zal dit eindelijk een veilig activum in de eurozone creëren?

Sinds oktober 2020 heeft de EU slechts 260 miljard euro opgehaald voor het Herstelfonds en SURE. Elke verdere uitgifte zou de pool van EU-obligaties van hoge kwaliteit een boost geven, vooral omdat ongeveer 220 miljard euro van de 360 miljard euro aan beschikbare leningen van het Herstelfonds nog niet is aangevraagd door de lidstaten, volgens BNP Paribas.

Dat betekent dat de emissies van het Herstelfonds lager kunnen uitvallen dan 800 miljard euro als er geen wijzigingen in dat programma worden aangebracht, waardoor de ambities van de EU om een toplener te worden een deuk oplopen.

Maar uiteindelijk is het onwaarschijnlijk dat een nieuw programma de schuld van de EU zal opvoeren tot een niveau waarop het kan concurreren met de Duitse obligatiemarkt van 1,6 biljoen euro, het veilige activum van de eurozone.