Om nog eens vijf jaar baas te worden van het uitvoerende orgaan van de EU, heeft von der Leyen een "gekwalificeerde meerderheid" nodig van de 27 leiders van de Europese Unie en ook een meerderheid in het 720 zetels tellende Europees Parlement.
In 2019 kwam ze er ternauwernood doorheen met slechts negen stemmen meer dan nodig, ondanks het feit dat haar centrumrechtse Europese Volkspartij (EVP) de grootste fractie in de wetgevende macht was. Ze had ook de steun van de op één na grootste, de socialisten, en de liberalen, de op twee na grootste.
De EVP blijft de grootste fractie in het parlement en
eerste prognoses
van zetels toonden aan dat als centrumlinks, de liberalen en de Groenen allemaal op haar stemmen, ze meer dan de vereiste meerderheid van 361 stemmen zou hebben.
Maar nationalistische en eurosceptische fracties en de extreem-rechtse Duitse AfD zouden samen 22 afgevaardigden winnen op een totaal van 149 zetels. Hun winst zou veel groter kunnen zijn, afhankelijk van hoeveel van de 102 nu niet-aangesloten leden besluiten om zich formeel aan te sluiten bij een van de eurosceptische parlementaire fracties.
Dit zou von der Leyen veel minder manoeuvreerruimte geven, vooral omdat het niet duidelijk is hoeveel afgevaardigden van haar potentiële coalitie misschien niet voor haar zullen stemmen, zelfs als hun partijleiders hun steun geven.
In 2019 stemden zo'n 100 afgevaardigden van de coalitie van EPP, centrumlinks en de liberalen niet voor von der Leyen, maar ze kreeg de stemmen die ze nodig had van rechtse Poolse afgevaardigden. Het is onwaarschijnlijk dat deze haar nu nog zullen steunen, vooral omdat ze heeft geholpen om de Green Deal van de EU erdoor te drukken en hard was op het gebied van de rechtsstaat.
Om steun in het parlement te krijgen, heeft von der Leyen zich bereid getoond om op belangrijke punten samen te werken met de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR), waarin eurosceptische partijen zoals Broeders van Italië, Vox van Spanje en Wet en Rechtvaardigheid van Polen verenigd zijn.
Diplomaten zeggen dat dit de beleidsvorming van de EU meer naar rechts zou kunnen verschuiven in het stadium van de voorstellen, aangezien de ontwerpwetgeving door de Commissie wordt voorbereid.
Maar door te flirten met de ECR loopt von der Leyen het risico om haar gebruikelijke bondgenoten te verliezen, omdat de socialisten, liberalen en groenen allemaal hebben gezegd dat ze haar niet zullen steunen als ze met rechts samenwerkt.
EU LEIDERS
Met de Europese leiders, die haar voor de baan moeten voordragen voordat het parlement stemt, is het misschien iets gemakkelijker. Hoewel slechts 13 van de 27 leiders tot de EVP behoren, zullen ze rekening houden met het feit dat dit nog steeds de grootste fractie is.
Von der Leyen wordt door de meesten ook gezien als iemand die de afgelopen vijf jaar goed werk heeft geleverd, vooral met het leveren van vaccins voor de EU in een vroeg stadium van de pandemie en met het verenigen van de EU in reactie op de Russische invasie in Oekraïne.
De gekwalificeerde meerderheid die ze nodig heeft, betekent dat 15 van de 27 EU-leiders, uit landen die samen 65% van de EU-bevolking vertegenwoordigen, haar nominatie moeten steunen.
De 13 door de EVP geregeerde landen, waarvan Polen de grootste is, vertegenwoordigen samen slechts 26% van de EU-burgers.
In de praktijk betekent dit dat von der Leyen ook de stem nodig heeft van de liberale Franse president Emmanuel Macron en de socialistische Duitse kanselier Olaf Scholz, maar niet noodzakelijkerwijs van de nationalistische Italiaanse premier Georgia Meloni.
Maar Franse steun is niet gegarandeerd. Macron heeft de voormalige Italiaanse premier en ECB-hoofd Mario Draghi aangeprezen als iemand die "een rol zou moeten spelen" in de verschillende topfuncties in de EU waarover dit jaar beslist moet worden.
EU-diplomaten wijzen erop dat Draghi aan geen enkele partij verbonden is en daarom geen bredere politieke basis heeft. Elk van de grote politieke families in de EU - de EVP, de socialisten, de liberalen, de groenen, links, de rechtse ECR en de extreem-rechtse ID - hebben allemaal hun kandidaten voor de topfunctie in de Europese Commissie.
Wat de zaak nog ingewikkelder maakt, is dat de topfunctie bij de Commissie deel uitmaakt van een pakket hoge EU-posten waarover dit jaar wordt beslist, waarbij fracties hun steun niet alleen ruilen voor beleidsbeloften, maar ook voor sleutelposities voor hun vertegenwoordigers. (Verslaggeving door Jan Strupczewski Bewerking door Keith Weir)
