De Amerikaanse Federal Reserve en haar belangrijkste tegenhangers in Europa, Japan, het Verenigd Koninkrijk en elders hebben ongeveer $ 12 triljoen in het financiële stelsel gepompt om de economische gevolgen van de coronavirus pandemie te bestrijden, door een hele reeks activa te kopen en in sommige gevallen langetermijnleningen aan banken te verstrekken in een massale vlaag van kwantitatieve versoepeling.

Nu uitbrekende inflatie de algemene vrees is, keren zij hun koers om. Analisten van Morgan Stanley hebben onlangs geschat dat de Fed, de Bank of England, de Europese Centrale Bank en de Bank of Japan hun portefeuilles met $2,2 triljoen zouden kunnen zien krimpen gedurende de 12 maanden die in mei beginnen - de verwachte piek van QE.

Het Internationaal Monetair Fonds verlaagde woensdag zijn raming van de groei van de wereldeconomie in 2022 van 4,4% tot 3,6%, en waarschuwde daarbij dat veranderingen in de balansen van de centrale banken "extra uitdagingen kunnen opleveren."

"Duidelijke communicatie over plannen om de ongekende expansie van de balansen van centrale banken af te bouwen...zal van cruciaal belang zijn om onnodige marktvolatiliteit te voorkomen," waarschuwde het IMF. "Een ongeordende verstrakking van de mondiale financiële voorwaarden zou vooral een uitdaging zijn voor landen met een grote financiële kwetsbaarheid."


Grafiek: Het tij keert terug -

De schattingen rond het effect van "global QT" zijn voorlopig, en met name de Fed kan agressiever blijken als zij, zoals veel analisten verwachten, later dit jaar overgaat van het gewoon laten vervallen van vervallende waardepapieren op de regelrechte verkoop van sommige activa om het proces te versnellen.

Het is een uniek moment. De wereldwijde financiële crisis van 2007-2009 heeft ook een golf van kwantitatieve versoepeling ontketend, maar de daaropvolgende oplevingen waren nooit sterk genoeg of veroorzaakten nooit genoeg inflatie om een gesynchroniseerde monetaire verstrakking uit te lokken.

Door machtige kopers van centrale banken weg te halen van markten die belangrijk zijn voor de vaststelling van de mondiale rentevoeten, zoals Amerikaanse Treasuries, zouden de overloopeffecten er wel eens toe kunnen doen.

"Wij hebben een verstrakking van de financiële voorwaarden nodig...Maar het is mogelijk dat wij veranderingen in de rentevoeten of veranderingen in de balans zullen zien die een groter effect op de financiële voorwaarden hebben dan wij denken," zei Karen Dynan tijdens een presentatie https://urldefense.com/v3/__https://www.piie.com/events/global-economic-prospects-spring-2022__;!!GFN0sa3rsbfR8OLyAw!I5PO5OHycXXyf5qSo3XRpPZMfLXxiHynFJaYt4mUyb6mLVGJFEheXYfUnNGa_dCoDdi1Q0nRKGk$ aan het Peterson Institute for International Economics, waar zij senior fellow is. Een van de risico's is dat de gevolgen van QT zich doen gevoelen in zwakkere economieën met een hoge schuldenlast en "een rimpeling van staatsschuldcrises over de hele wereld veroorzaken die de markten verstoort" en de voorwaarden in de ontwikkelde landen verder aanscherpt.

"ZEER WEINIG ERVARING MET QT

De pandemie blijft de wereldhandel herschikken, nu grote delen van de Chinese economie op slot zitten; de oorlog in Oekraïne is een humanitaire tragedie geworden die de stromen van brandstof, voedsel en industriële mineralen over de hele wereld beïnvloedt; en de inflatie loopt op tot een hoogtepunt dat in meerdere decennia bereikt is, wat de centrale banken van de ontwikkelde landen ertoe aanzet zich aan te passen om die inflatie de kop in te drukken.


Grafiek: Inflatie wordt een algemeen risico -

Het doel van een strakker monetair beleid is de vraag af te remmen, vooral naar kredietgevoelige artikelen zoals huizen en auto's, en daarbij de prijsdruk te verlichten.

"Veel van de inflatie zit over de hele wereld...zeker in belangrijke producerende regio's, waaronder Europa," zei James Bullard, voorzitter van de St. Louis Fed, eerder deze maand. "Wij willen het inflatieproces niet voeden...Natuurlijk trekken een heleboel centrale banken zich allemaal tegelijk terug. Dat is gepast."

Het toevoegen van QT aan renteverhogingen is echter een wild card. Beleidsmakers en economen kennen het algemene effect - de rente zal hoger zijn dan anders - maar de precieze uitkomst is onzeker.

"Er is heel weinig ervaring met QT. Er is er hier geen en wereldwijd ook niet veel," zei de gouverneur van de Bank of England, Andrew Bailey, in maart.

De BoE laat haar balans nu al op passieve wijze afnemen: Wanneer obligaties vervallen, in plaats van de opbrengsten te herbeleggen en de hoeveelheid contant geld in het financiële stelsel op peil te houden, schrapt zij in feite het geld van haar rekening en van de bredere economie - waarmee zij de aanvankelijke geldschepping door QE terugdraait - en daalt de balans van de centrale bank.

De BoE heeft gezegd dat zij zal beginnen te overwegen actief activa te verkopen zodra zij haar bankrente naar 1,0% heeft gebracht. Beleggers verwachten een verhoging met 25 basispunten tot 1% op 5 mei.

De ECB heeft tot dusver alleen toegezegd later dit jaar met de nettoaankopen van activa te zullen stoppen. Haar balans kan in de komende maanden nog afnemen als de banken langlopende leningen aflossen, zoals veel analisten verwachten. Sommige kleinere spelers, zoals de Bank of Canada, hebben ook de herinvesteringen stopgezet.

De Bank van Japan is niet op het punt van verkrapping, maar heeft de aankoop van activa vertraagd.

"RISICO VAN EEN MISSTAP

Verreweg de grootste speler, de Fed, zal naar verwachting haar plannen afronden op een vergadering begin mei. In de notulen van de bespreking van maart staat dat de beleidsmakers het er grotendeels over eens zijn om maandelijks tot 95 miljard dollar te bezuinigen, ongeveer 1,1 biljoen dollar per jaar.

Wat dit voor de economie betekent, hangt gedeeltelijk af van hoe de markten reageren. De Fed heeft van 2017 tot 2019 haar balans met ongeveer $ 650 miljard ingekrompen, maar dat leidde tot een tekort aan reserves van het banksysteem, een piek in de korte rente, en een snelle ommekeer om de liquiditeit - snel - weer in het systeem te brengen.

De beleidsmakers van de Fed beschouwen dat als een les die geleerd is, en zeggen te verwachten dat het proces deze keer soepel zal verlopen. Maar het heeft wel laten zien dat fouten kunnen gebeuren.

Het doel van het opkopen van obligaties is de centrale banken te helpen de gevolgen van de lage rente te overwinnen, zodat zij stimulansen kunnen toevoegen, zelfs nadat de beleidsrente tot nul is verlaagd. Met dezelfde logica kunnen zij nu sneller economische steun intrekken dan door alleen de rente te verhogen. Adam Slater van Oxford Economics schat dat balansverkortingen in de belangrijkste economieën het equivalent van maar liefst 1,3 procentpunt kunnen toevoegen aan de komende renteverhogingen.


Grafiek: Effect van balansverkrapping -

"De nieuwe omgeving van massale balansoperaties van centrale banken betekent dat het bekijken van verkrappingscycli alleen in termen van beleidsrente een zeer onvolledig beeld oplevert," schreef Slater. "Naar onze mening is het risico van een misstap in de komende één tot twee jaar misschien wel groter dan op enig ander moment sinds de jaren tachtig."

De uitkomst toen? Een agressieve strijd tegen de inflatie leidde tot een recessie.