De productie van het ingrediënt voor de chocolademakerij breidt zich uit buiten het belangrijkste teeltgebied in West-Afrika, omdat boeren in plaatsen zoals Brazilië, Ecuador en Colombia potentiële winst zien in het gewas.
De prijsstijging tot het hoogste niveau in bijna 50 jaar stimuleert die trend, wat de huidige krapte in het aanbod op de wereldwijde cacaomarkt zou kunnen verlichten. Het vormt ook een bedreiging voor het levensonderhoud van kleine boeren in Afrika, omdat recent aangeplante boomgaarden zoals die in Zuid-Amerika productiever zijn, waardoor de totale productiekosten dalen.
Aangezien de bezorgdheid over het milieu wereldwijd toeneemt, maakt het feit dat cacao een inheemse soort uit het Amazonegebied is, het planten ervan in Zuid-Amerika tot een soort herbebossing, terwijl in Afrika inheemse bossen worden vernietigd om ruimte te maken voor cacao-boomgaarden.
Brazilië - een landbouwmogendheid en de grootste exporteur van soja, maïs, koffie en suiker ter wereld - heeft gezien hoe cacaoplantages zich verspreiden over aangetast grasland in het Amazonegebied en op grote boerderijen in de hoogontwikkelde graangordel.
Het land was ooit de op één na grootste cacaoproducent van Ivoorkust, maar een verwoestende schimmel in de jaren 1980, bekend als Heksenbezem, heeft de productie sterk verminderd. Bijna vier decennia later zijn de oogsten zich aan het herstellen.
De Braziliaanse regering verwacht dat de productie kan groeien van ongeveer 200.000 ton nu tot 300.000 ton in 2025 en 400.000 ton in 2030, waardoor het land van een netto-importeur een regelmatige exporteur van de grondstof zou worden.
In Ecuador is de jaarlijkse productie gestegen van 287.000 ton vijf jaar geleden naar 400.000 tot 430.000 ton in 2022-2023 (Okt-Sept), volgens schattingen van de Internationale Cacao-organisatie (ICCO) en de Ecuadoraanse exportgroep Anecacao.
Ecuador is de derde grootste wereldwijde teler geworden, achter Ghana dat ongeveer 750.000 ton produceert. De grootste teler is Ivoorkust met 2,2 miljoen ton.
Anecacao, dat afgelopen juli een recordaantal van ongeveer 70 kopers uit Azië, de Verenigde Staten en Europa ontving voor een handels- en expoconferentie in Guayaquil, schat dat de productie kan blijven groeien tot 800.000 ton in 2030.
GROOTSCHALIGE LANDBOUW
Sommige van de nieuwe aanplantingen in Zuid-Amerika zien er enorm uit in vergelijking met de kleine bedrijven in Afrika. De meeste producenten in Ivoorkust en Ghana hebben ongeveer 5 hectare.
Schmidt Agricola heeft 429 hectare volledig geïrrigeerd beplant met cacao.
"Ik geloof dat het nieuwe profiel van cacaoproductie grootschalig zal zijn," zei Moises Schmidt, een van de eigenaars.
"Je hebt technologie nodig, je moet hogere opbrengsten nastreven om winstgevender te zijn. Granen en vezels (katoen) zullen voor ons de belangrijkste gewassen blijven, maar we zien dat cacao de komende vijf jaar meer areaal zal krijgen."
High-tech, geïrrigeerde gebieden zoals die van Schmidt hebben wel 3.000 kg droge cacaobonen per hectare (ha) geproduceerd, terwijl de nieuwe gebieden in de Braziliaanse deelstaat Para in het Amazonegebied ongeveer 2.000 kg/ha produceren.
Dat is veel hoger dan de gemiddelde opbrengst van Ivoorkust van 500 tot 600 kg/ha, die vergelijkbaar is met die van Ecuador. De opbrengst van Ghana is met ongeveer 400 kg/ha kleiner.
Jeroen Douglas, directeur van de in Nederland gevestigde non-profit organisatie Solidaridad, die zich richt op duurzamere toeleveringsketens, ziet de rol van Brazilië op de markt groeien, net als bij andere landbouwproducten zoals soja en maïs.
"Wat Brazilië betreft, als de mentaliteit eenmaal is: 'ja, we willen in deze grondstof stappen', dan is er geen houden meer aan. Die mentaliteit is er nog niet, maar ik denk dat we een kantelpunt naderen," zei Douglas.
TERUG NAAR LANDBOUW
De Braziliaanse deelstaat Para in het Amazonegebied ondergaat een opleving in de cacaoteelt. "Er komen mensen terug naar de boerderijen, mensen die in het verleden vertrokken zijn om werk te zoeken in de steden," zegt producent Jose Garcia, die cacao verbouwt op 70 hectare (172 acres) dat vroeger weiland was in de gemeente Medicilandia in de staat Para.
Deze nieuwe boomgaarden in het Amazonegebied zouden een voordeel hebben op de Europese markt omdat nieuwe EU-wetgeving de invoer van grondstoffen uit gebieden die ontbost zijn voor het planten van gewassen beperkt.
"Als je daar (in het Amazonegebied) cacaobomen plant, wordt dat beschouwd als herbebossing," zei Douglas.
Hij zei dat een herbebossingsproject met cacao, samen met andere bomen, deel uitmaakt van de lopende strategieën om het bladerdak van het Amazonegebied te versterken.
Organisaties zoals het Internationaal Fonds voor Agrarische Ontwikkeling (IFAD) van de VN proberen aan de andere kant het marktaandeel van kleine boeren, waaronder Afrikaanse cacaoproducenten, te behouden.
Het hoofd van IFAD, Alvaro Lario, zei dat het belangrijk is voor kleine boeren om de productiviteit, distributie en marketing te verbeteren. Het agentschap organiseert opleidingen over landbouwtechnieken om de productie per hectare te verhogen.
Een makelaar bij een internationale grondstoffenhandelaar, die niet bij naam genoemd wil worden vanwege de gevoeligheid van het onderwerp, gelooft dat chocoladebedrijven bereid zijn om meer cacao uit Afrika te halen vanwege duurzaamheidskwesties die niet alleen te maken hebben met ontbossing, maar ook met kinderarbeid.
"Ze (bedrijven) zijn het zat om te proberen hun zaken daar te verdedigen en overwegen zeker om een deel van die zaken naar elders te verplaatsen", zei de handelaar.
