BRUSSEL (dpa-AFX) - De geplande hervorming van de Europese elektriciteitsmarkt zal aanstaande dinsdag de laatste horde nemen. Eind vorig jaar bereikten de EU-lidstaten overeenstemming met het Europees Parlement over de hervorming, die consumenten in de toekomst beter moet beschermen tegen escalerende elektriciteitsprijzen. Naast stabielere prijzen zijn de veranderingen ook bedoeld om de uitbreiding van hernieuwbare energie te bevorderen. De hervorming zal worden afgerond tijdens een vergadering van de Raad van Ministers in Brussel. De belangrijkste vragen en antwoorden:

Waarom wordt de elektriciteitsmarkt in de EU hervormd?

De roep om een hervorming van de Europese elektriciteitsmarkt was luid geworden door de extreem hoge elektriciteitsprijzen in 2022. De reden voor de hoge prijzen waren onder andere de exploderende gasprijzen als gevolg van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne. Ook viel op dat ongeveer de helft van de Franse kerncentrales tijdelijk buiten werking was door defecten of onderhoud. De hervorming is bedoeld om de elektriciteitsmarkt "stabieler, betaalbaarder en duurzamer" te maken, aldus het Europees Parlement na het akkoord in december. De basis voor het nu bereikte akkoord was een wetgevingsvoorstel van de EU-Commissie.

Hoe werkt de elektriciteitsmarkt in de EU?

De elektriciteitsmarkt in de EU werkt volgens het zogenaamde merit order-principe en de hervorming zal dit niet veranderen. Dit verwijst naar de volgorde waarin de elektriciteitscentrales die elektriciteit aanbieden op de elektriciteitsmarkt worden ingezet. Centrales die goedkoop elektriciteit kunnen produceren, worden als eerste ingezet om aan de vraag te voldoen. Dit zijn bijvoorbeeld windenergiecentrales. Uiteindelijk wordt de prijs echter gebaseerd op de laatste centrale die wordt ingeschakeld, dat wil zeggen de duurste - vaak gasgestookte centrales.

De Vereniging van Gemeentebedrijven verwelkomde het feit dat de basismechanismen van de markt gehandhaafd blijven, zelfs met de hervorming, maar riep op tot verdere inspanningen om meer flexibiliteit in het energiesysteem te bereiken.

Wat geldt voor consumenten?

In de toekomst zouden consumenten recht moeten hebben op zowel contracten met vaste prijzen als contracten met dynamische prijzen. Zo kunnen consumenten kiezen voor zowel vaste prijzen op lange termijn als contracten met veranderende prijzen als ze willen profiteren van prijsschommelingen - bijvoorbeeld om elektriciteit te gebruiken wanneer die goedkoper is voor het opladen van elektrische auto's of voor warmtepompen. Consumenten moeten ook belangrijke informatie krijgen over de opties die ze afsluiten. Bovendien mogen leveranciers de voorwaarden van het contract niet eenzijdig wijzigen. "Dit moet ervoor zorgen dat alle consumenten, inclusief kleine bedrijven, profiteren van betaalbare en stabiele prijzen op de lange termijn en de gevolgen van plotselinge prijsschokken beperken", verklaarde het Parlement in december.

De landen moeten leveranciers ook verbieden om de elektriciteitslevering aan kwetsbare klanten af te sluiten - ook in het geval van geschillen tussen leveranciers en klanten. In het geval van een crisis in de elektriciteitsprijzen, die door de EU-landen onder bepaalde voorwaarden kan worden afgekondigd, moeten de elektriciteitsprijzen voor kwetsbare en minder bevoorrechte klanten verder kunnen worden verlaagd.

Hoe moeten hernieuwbare energiebronnen worden uitgebreid?

Centraal in de hervorming staan nieuwe langetermijncontracten tussen overheden en elektriciteitsproducenten, de zogenaamde Contracts for Difference (CfD's). Met deze contracts for difference garanderen overheden elektriciteitsproducenten een minimumprijs voor elektriciteit als ze nieuwe investeringen doen. Dit geldt voor investeringen in hernieuwbare energie zoals wind- en zonne-energie en in kernenergie.

Als de marktprijs onder een afgesproken prijs zakt, grijpt de staat in en vult het verschil aan. Als de prijs hoger is, gaat het overschot naar de staat. Dit is bedoeld om de binnenlandse opwekking van schone elektriciteit te stimuleren./rdz/DP/zb