Luchtvaartmaatschappijen moesten maandag hals over kop vluchten annuleren en toestellen omleiden nadat verschillende landen in het Midden-Oosten tijdelijk hun luchtruim sloten. Dit gebeurde nadat Iran de Amerikaanse militaire basis Al Udeid in Doha aanviel, wat de nieuwste schok betekende voor het vliegverkeer in een normaal drukke regio.
Op zondag vielen de Verenigde Staten belangrijke Iraanse nucleaire locaties aan. Teheran reageerde maandag door verschillende raketten af te vuren op de Amerikaanse basis, zonder dat daarbij doden of gewonden vielen.
De oplopende spanningen beginnen nu ook luchtvaartmaatschappijen buiten het Midden-Oosten te raken. Belangrijke vliegroutes zijn al afgesneden sinds Israël op 13 juni aanvallen uitvoerde op Iran. Air India maakte maandag bekend vluchten van en naar Oost-Noord-Amerika en Europa op te schorten, omdat deze routes nu een steeds nauwer wordend pad gebruiken tussen deze bestemmingen en het Indiase subcontinent.
Nadat ze hun luchtruim kort hadden gesloten, heropenden Bahrein en Koeweit hun luchtruim weer, aldus staatsmedia. Dubai Airports liet weten dat de operaties na een korte onderbreking waren hervat, maar waarschuwde op het sociale mediaplatform X voor vertragingen of annuleringen. Qatar sloot eveneens zijn luchtruim.
Het conflict heeft inmiddels al belangrijke vliegroutes naar normaal veerkrachtige luchtvaartknooppunten zoals Dubai, met 's werelds drukste internationale luchthaven, en de Qatarese hoofdstad Doha afgesneden. Het normaal drukke luchtruim van Iran en Irak tot aan de Middellandse Zee lijkt nu op een spookstad, verstoken van commercieel luchtverkeer vanwege de luchtruimsluitingen en veiligheidszorgen.
Air India liet maandag weten dat het alle operaties naar het Midden-Oosten had stopgezet, evenals vluchten naar de oostkust van Noord-Amerika en Europa. Dit betekende dat reeds in de lucht zijnde vluchten werden omgeleid terug naar hun vertrekpunt, weg uit gesloten luchtruimen.
"Het is beangstigend," zei Miret Padovani, een ondernemer die gestrand was op Hamad International Airport in Doha. Zij had een vlucht met Qatar Airways geboekt naar Thailand die maandagavond zou vertrekken, maar annuleerde haar reis en plant nu om dinsdag vroeg terug te keren naar huis in Dubai.
"Alles gebeurde zo snel. Ik hoorde van mensen in de first class lounge dat de raketten deze kant op kwamen, nog voordat het in het nieuws was."
Volgens luchtvaartanalist Cirium werden maandag ongeveer twee dozijn vluchten naar Doha, voornamelijk van Qatar Airways, omgeleid. Ook werden enkele vluchten naar Dubai omgeleid vanwege de luchtruimsluitingen.
Kuwait Airways schortte maandag het vertrek van vluchten vanuit het land op, terwijl het in de VAE gevestigde Etihad Airways vluchten omleidde op maandag en dinsdag.
Het Spaanse IAG-dochterbedrijf Iberia schrapte een eerder plan om dinsdag de vluchten naar Doha te hervatten na de nieuwste luchtruimsluitingen.
Nu het Russische en Oekraïense luchtruim voor de meeste luchtvaartmaatschappijen al jaren gesloten is vanwege oorlog, is het Midden-Oosten een belangrijkere route geworden voor vluchten tussen Europa en Azië. In de afgelopen tien dagen, tijdens raket- en luchtaanvallen, hebben luchtvaartmaatschappijen hun routes noordelijk via de Kaspische Zee of zuidelijk via Egypte en Saoedi-Arabië geleid.
Volgens luchtvaartrisicoadviseur Osprey Flight Solutions vermijden maatschappijen waarschijnlijk Doha, Dubai en andere luchthavens in de regio uit vrees dat Iran of zijn bondgenoten drone- of raketaanvallen zouden kunnen uitvoeren op Amerikaanse militaire bases in deze landen.
Opschortingen
Eerder op de dag wogen luchtvaartmaatschappijen af hoelang ze vluchten zouden opschorten. Finnair was de eerste die bekendmaakte de vluchten naar Doha voor langere tijd te annuleren, tot 30 juni.
De toonaangevende Aziatische luchtvaartmaatschappij Singapore Airlines was van plan vluchten naar Dubai tot en met dinsdag te annuleren. Air France KLM, het IAG-merk Iberia en British Airways, en het Kazachstaanse Air Astana annuleerden allen vluchten naar Doha of Dubai op zowel zondag als maandag.
Air France annuleerde ook vluchten naar Riyad en kondigde aan tot woensdag geen vluchten van en naar Beiroet, Libanon, uit te voeren.
In de dagen voorafgaand aan de Amerikaanse aanvallen schortte American Airlines vluchten naar Qatar op, terwijl United Airlines en Air Canada hetzelfde deden met vluchten naar Dubai. Deze zijn nog niet hervat.
Het toenemende aantal conflictgebieden vormt een groeiende operationele last voor luchtvaartmaatschappijen, nu luchtaanvallen de angst voor het per ongeluk of opzettelijk neerschieten van commerciële toestellen doen toenemen.
GPS-storingen rondom politieke brandhaarden, waarbij grondsystemen verkeerde posities uitzenden ("spoofing") en commerciële vliegtuigen uit koers kunnen raken, vormen eveneens een groeiend probleem voor de burgerluchtvaart. SkAI, een Zwitsers bedrijf dat een GPS-storingskaart beheert, meldde zondagavond dat het binnen 24 uur meer dan 150 gespoofde toestellen boven de Perzische Golf had waargenomen.
(Verslaggeving door Menna Alaaeldin in Caïro, Allison Lampert in Montreal, Aditya Kalra in New Delhi, Federico Maccioni in Dubai, David Shepardson in Washington, Doyinsola Oladipo en Jack Queen in New York, Lisa Barrington in Seoul, en Peter Henderson in San Francisco; extra verslaggeving door Inti Landauro in Madrid; geschreven door Josephine Mason in Londen en David Gaffen in New York; redactie door Sonali Paul, Kate Mayberry, Louise Heavens en Richard Chang)
