Saoedi-Arabië's geplande aankoop van Poolse raffinaderij activa is ingesteld om OPEC's top producent verantwoordelijk te maken voor twee derde van Polen's olievoorziening, uitholling van voorheen dominante leverancier Rusland's hefboomwerking terwijl het worstelt met regionale spanningen.

Polen heeft een lange geschiedenis van pogingen om haar afhankelijkheid van Russische energie-importen te verminderen door middel van overeenkomsten met alternatieve leveranciers en haar vastberadenheid is toegenomen naarmate de betrekkingen zijn verslechterd.

In de afgelopen maanden zijn Moskou en Warschau met elkaar in conflict geraakt over de Nord Stream 2 gaspijpleiding die Oekraïne omzeilt, evenals over een migrantencrisis https://www.reuters.com/world/europe/lukashenko-tells-migrants-belarus-poland-border-he-wont-make-them-go-home-2021-11-26 waarbij een ander gezamenlijk buurland Belarus betrokken is.

De stemming tussen Polen en Rusland was al donkerder geworden over de olievoorziening begin 2021 toen Polen zijn olieaankopen van Rusland moest verminderen als gevolg van een prijs ruzie tussen Rusland's Rosneft en Polen's PKN Orlen.

Afgelopen woensdag, zei de Saoedische staatsoliereus dat het had ingestemd met het kopen van een 30% belang in Polen's tweede grootste raffinaderij en het verhogen van de olie leveringen aan de staat's top energiebedrijf PKN Orlen tot 200.000-337.000 vaten per dag (bpd).

Gdansk olieraffinaderij's capaciteit is 210.000 bpd, tweede alleen in Polen aan staat's olieraffinaderij Plock, met ongeveer 270.000 bpd.

"Wij waarderen onze zakelijke relaties met zowel Russische partners als andere leveranciers van ruwe olie aan onze raffinaderijen," zei PKN Orlen in een gemaild antwoord op vragen van Reuters.

Het zei dat het niet van plan was "om de zaken met Russische partners stop te zetten", maar weigerde om details van zijn handelscontracten bekend te maken.

In antwoord op een e-mail verzoek om commentaar, Saudi Aramco zei dat het "kan geen verdere details over de deal te verstrekken".

Het Russische ministerie van Energie, het Russische pijpleidingmonopolie Transneft en Rosneft hebben niet gereageerd op Reuters' verzoeken om commentaar.

POLITIEK VERSUS ECONOMIE

Polen is een van de belangrijkste olieconsumenten in de Baltische staten en zijn PKN Orlen heeft belangen in raffinaderijen in Litouwen en de Tsjechische Republiek, die ook kopers zijn van Russisch vlaggenschip ruwe olie uit de Oeral.

Als de overeenkomst wordt afgerond, zal Aramco haar oliebevoorrading aan Polen met tussen de drie en vijf keer verhogen en kan tussen de 50% en 70% van Polen's ruwe olie behoeften voldoen, Reuters berekeningen vonden.

Middenzure Saoedische ruwe olie is technisch goed geschikt voor Poolse raffinaderijen die geconfigureerd zijn om Russische Urals te verwerken, die ook zuur is, of hoog in zwavel, maar de logistiek van het verschepen naar de regio kan de kosten verhogen in vergelijking met het importeren van Russische Baltische ladingen, Viktor Katona van onafhankelijk adviesbureau JBC Energy vertelde Reuters.

"Polen's doel om onafhankelijk te worden van Russische leveringen is voornamelijk politiek gedreven," zei Katona, toevoegend dat elke vermindering in de spot aankoop en in de afzetmarkten de Russische olie exporteurs zou schaden.

Reeds, levert Saoedi-Arabië ongeveer 90.000 bpd van overzeese ruwe olie aan Polen's Gdansk, vergeleken met ongeveer 142.000 bpd van Russische Urals verscheept via dezelfde route, zei Katona.

Polen's overzeese invoer, die ook Noordzee en West-Afrikaanse kwaliteiten omvat, is gestegen terwijl volumes via de oude Sovjet-Unie Druzhba oliepijplijn naar Polen zijn gedaald, als gevolg van de politieke en ook technische problemen van de afgelopen jaren.

Deze maand zal Rusland naar verwachting 120.000 bpd olie leveren via Druzhba, vergeleken met ongeveer 220.000 bpd in januari 2021, volgens twee industriële bronnen en Eikon-gegevens.

Ter vergelijking: in het midden van de jaren 2000 was dat tot 500.000 bpd.

Twee bronnen dicht bij de Saoedische deal zeiden dat het aanzienlijk belang had voor Polen, maar waarschijnlijk geen invloed had op de interne politiek binnen de OPEC + groep, die de Organisatie van de Olie-exporterende Landen (OPEC) en andere grote producenten, met name Rusland verenigt.

Rusland en Saoedi-Arabië zijn het er weliswaar over eens dat de prijzen moeten worden ondersteund door middel van productieafspraken, maar zijn gewend te wedijveren om marktaandeel en zouden het Westen zelfs een lesje kunnen leren in pragmatisch beheer van relaties die gebaseerd zijn op rivaliteit, aldus een van de bronnen.

"Iedereen kan overal investeren," zei de bron dicht bij de deal op voorwaarde van anonimiteit. De bron noemde de investering van Rosneft in 2017 in Indias Essar https://www.reuters.com/article/us-rosneft-essar-delays-exclusive-idUSKBN1871U5, waarin Aramco ook geïnteresseerd was geweest.