Congo is goed voor driekwart van de wereldproductie van gedolven kobalt. Industriële mijnen produceren het grootste deel van het kobalt in Congo, maar "artisanale" mijnwerkers, die met de hand graven en vaak sterven als tunnels instorten, zijn goed voor 30% van de productie, hoewel dat schommelt afhankelijk van de prijs.

Tijdens het eerste bekende bezoek van een Microsoft-leidinggevende aan een artisanale kobaltmijn in Congo ontmoette Michele Burlington, stafchef voor technologie en verantwoord ondernemen, mijnwerkers in Mutoshi, waar grondstoffenhandelaar Trafigura een formaliseringsregeling had helpen uitvoeren die in 2020 afliep.

Bedrijven die kobalt gebruiken in producten van elektrische auto's tot smartphones zouden moeten werken aan betere omstandigheden bij ambachtelijke mijnen in plaats van te proberen ambachtelijk kobalt uit hun toeleveringsketens te halen, aldus een onafhankelijk rapport over het bezoek op woensdag.

"Fabrikanten van elektrische voertuigen en elektronicabedrijven werken met één oog open en één oog dicht", aldus Dorothee Baumann Pauly, directeur van het Geneva Center for Business and Human Rights, dat het rapport schreef.

"In de praktijk is het voor hen vrijwel onmogelijk om artisanaal kobalt volledig uit te sluiten, vooral wanneer het naar smelterijen en raffinaderijen in de DRC en China wordt gestuurd."

Microsoft weigerde te antwoorden op vragen van Reuters over het bezoek of over zijn strategie inzake ambachtelijk kobalt. In het rapport zegt Microsoft dat het "zich inzet voor verantwoordelijke en ethische inkoop".

"We blijven werken aan dit probleem. Het is een probleem waarvoor een coalitie nodig is om het op te lossen", aldus de 1,9 biljoen dollar kostende computerfabrikant en softwarebedrijf.

Omdat consumenten zich steeds meer zorgen maken dat de producten die zij kopen worden aangetast door slechte arbeidsomstandigheden of kinderarbeid, gebruiken mondiale techbedrijven en autofabrikanten minder gedolven kobalt in hun batterijen door meer te recyclen en over te schakelen op chemische processen met minder kobalt.

Apple, bijvoorbeeld, streeft ernaar zijn gebruik van alle materialen die rechtstreeks uit mijnen afkomstig zijn aanzienlijk te verminderen en heeft gezegd dat 13% van het kobalt in zijn producten in 2021 afkomstig is van recycling.

Volgens Marina Demidova, hoofd communicatie van het Cobalt Institute, vormen de problemen rond ambachtelijke mijnbouw een existentiële bedreiging voor de kobaltindustrie. "Als we dit verkeerd aanpakken, zit er over 20 jaar waarschijnlijk geen kobalt meer in batterijen."

Tot nu toe zijn pogingen om de industrie te formaliseren op niets uitgelopen.

Het in 2018 gestarte formaliseringsprogramma van Trafigura en mijnbouwbedrijf Chemaf uit Congo in Mutoshi eindigde abrupt in maart 2020 met de pandemie van het coronavirus. Nu werken gravers in diepe tunnels zonder persoonlijke beschermingsmiddelen, en vrouwelijke mijnwerkers zeiden dat ze minder geld verdienen dan voorheen, aldus het rapport.

Entreprise Generale du Cobalt, een onderdeel van het staatsmijnbouwbedrijf Gecamines, kreeg bij overheidsbesluit een monopolie op ambachtelijk kobalt. EGC sloot in november 2020 een leveringsovereenkomst met Trafigura en publiceerde een inkoopnorm, maar moet door politiek getouwtrek nog beginnen met de inkoop van kobalt.

"Een grotere betrokkenheid van belanghebbenden, ook van wereldwijde kopers, zal helpen om deze impasse te doorbreken", aldus Baumann-Pauly.