META PLATFORMS, INC. 
Russische internetcontrolediensten meldden donderdag massale uitval van de online videodienst, die eigendom is van Alphabet's Google, de laatste vertraging in de afgelopen weken.
Russische wetgevers hebben Google's verzuim om zijn apparatuur in Rusland te upgraden sinds de invasie van Oekraïne in 2022, de schuld gegeven van de vertraging die half juli begon.
Het bedrijf en technologie-experts betwisten dat dit het geval is.
Roskomnadzor, de Russische toezichthouder voor staatscommunicatie, heeft niet onmiddellijk gereageerd op een verzoek om commentaar.
Omdat onafhankelijke Russischtalige media verboden zijn, is YouTube een belangrijke bron van standpunten van de oppositie. Een video van wijlen oppositieleider Alexei Navalny, waarin wordt beweerd dat president Vladimir Poetin de uiteindelijke eigenaar is van een weelderig paleis, iets wat Poetin ontkent, is meer dan 132 miljoen keer bekeken.
Het blokkeren van YouTube, dat volgens Mediascope dagelijks door meer dan 50 miljoen Russen wordt gebruikt, zou schadelijke gevolgen kunnen hebben voor de online vrijheid van meningsuiting, een bedreiging kunnen vormen voor de algemene internetconnectiviteit van Rusland en de broodwinning van duizenden contentmakers, zo vertelden vier experts, onderzoekers en bloggers aan Reuters.
"We hebben gezien dat bepaalde regio's de algehele connectiviteit van Youtube verliezen of een paar dagen met 90% vertragen, wat niet echt verklaard kan worden door oude servers," zei Boris Pastukhov, een politicoloog en advocaat met 93.000 YouTube-abonnees.
Pastukhov zei dat dit suggereerde dat Rusland zijn blokkade-aanpak regelmatig aanpast en stelde dat een storing in de YouTube-servers slechts verantwoordelijk was voor een klein deel van de uitval, als het al zo was.
TECHNISCHE PROBLEMEN
Rusland wil dat Google Russische staatsmediakanalen deblokkeert van YouTube en heeft het Amerikaanse bedrijf ook al vele malen beboet voor het niet verwijderen van inhoud die Moskou als illegaal beschouwt, zoals wat het "nep" noemt over de oorlog in Oekraïne.
Alexander Khinshtein, hoofd van een parlementaire commissie voor informatiebeleid, zei op 25 juli dat de snelheden van YouTube de komende weken met maar liefst 70% zouden dalen, als onderdeel van een poging om de video-hostingsite over te halen om geblokkeerde Russische kanalen weer toe te voegen.
De verslechtering was "een noodzakelijke stap, niet gericht tegen Russische gebruikers, maar tegen de administratie van een buitenlandse bron die nog steeds gelooft dat het onze wetgeving ongestraft kan schenden en negeren", zei hij op Telegram.
Een dag later gaf Khinshtein expliciet de schuld van de vertraging aan het feit dat Google niet had geïnvesteerd in de Russische infrastructuur, zoals zijn lokale cache-servers.
In reactie hierop vertelde een woordvoerder van YouTube vorige week aan Reuters dat het bedrijf op de hoogte was van meldingen dat sommige mensen geen toegang hadden tot YouTube in Rusland. Dit was niet te wijten aan acties of technische problemen, zei de woordvoerder.
YouTube herhaalde die verklaring op donderdag.
ONLINE CENSUUR
Toen Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenviel, blokkeerden de Russische autoriteiten snel Russischtalige mediakanalen om andersdenkenden de mond te snoeren.
Er volgden al snel beperkingen op Twitter, nu X en Facebook en Instagram van Meta Platforms. Maar de meeste niet-Russische media en YouTube, het populairste buitenlandse videoplatform in Rusland, bleven beschikbaar.
Rusland sloot vroeger websites door het verkeer naar bepaalde domeinen af te knijpen. Hoewel de overheid deze praktijk nog steeds toepast, heeft Moskou nu een gedecentraliseerd censuursysteem, bekend als TSPU, dat bestaat uit tools voor verkeersbeheer van eigen bodem die ontwikkeld, gedistribueerd en gecontroleerd worden door Roskomnadzor, volgens onderzoekers van Censored Planet.
"Rusland heeft nu de TSPU, die absoluut voor niemand transparant is," zegt Mikhail Klimarev, directeur van de Internet Protection Society, een Russische groep die zich inzet voor digitale rechten.
"Alles is daar gesloten. Ze laten er niets of niemand binnen."
Gezien de populariteit van YouTube heeft de mogelijke sociale verontwaardiging over een eventueel verbod de Russische autoriteiten er waarschijnlijk eerder van weerhouden om een verbod in te stellen, maar ze zouden zich ook zorgen kunnen maken over ongewenste domino-effecten, zeggen experts.
Iets van 20-40% van het Russische internetverkeer gaat naar YouTube, aldus Klimarev, wat erop wijst dat de netwerken van het land onder druk kunnen komen te staan als het verkeer wordt afgeknepen.
De toename van het gebruik van VPN's door miljoenen Russen om online beperkingen te omzeilen zou ook de druk op andere delen van de Russische internetinfrastructuur kunnen verhogen, omdat het verkeer wordt omgeleid van interne servers naar langeafstandsroutes die minder goed zijn voorbereid om de toename aan te kunnen, aldus Klimarev.
Philipp Dietrich, een onderzoeker bij de Duitse Raad voor Buitenlandse Betrekkingen, is het hiermee eens.
"De potentiële overbelasting van het internet is een reden waarom ze in het verleden misschien terughoudend waren om Google te blokkeren," vertelde hij aan Reuters. "De wereldwijde cache van Google de schuld geven is geweldig voor hen, het is de perfecte uitweg."
BINNENLANDSE ALTERNATIEVEN
Moskou wil dat internetgebruikers overschakelen naar binnenlandse spelers en het is gemakkelijk om Google de schuld te geven van problemen met de snelheid van YouTube.
Van de binnenlandse alternatieven bevindt VK Video, dat wordt beheerd door het staatsbedrijf VK, zich in de beste positie om toe te slaan. Zijn algoritmische videoaanbevelingen zijn niet zo sterk als die van YouTube, aldus Dietrich, maar als Russische contentmakers overstappen, zou het moeten lukken.
VK weigerde commentaar te geven.
Terwijl niet-politieke kanalen naar VK Video kunnen verhuizen, kunnen politieke stemmen afgeschrikt worden.
Pastukhov, de politicoloog, zei dat de overstap een probleem zou zijn voor grotere Russische oppositiekanalen met miljoenen views of abonnees.
"Ze zullen niet alleen het platform verliezen, maar ook hun bereik," zei hij. (Verslaggeving door Alexander Marrow en Gleb Stolyarov, geschreven door Alexander Marrow, bewerkt door Frances Kerry)
