De overeenkomst, die een beschermde corridor in het leven heeft geroepen, was bedoeld om de voedseltekorten in de wereld te verlichten, waarbij tot de klanten van Oekraïne ook enkele van de armste landen ter wereld behoren, zoals Eritrea in Afrika.

Tot nu toe bestaat het grootste deel van de uitvoer echter uit maïs, dat over het algemeen gebruikt wordt voor veevoeder of voor de produktie van biobrandstof-ethanol.

Hier volgen enkele van de problemen:

WAT IS ER UITGEVOERD?

Het pact heeft een veilig scheepvaartkanaal gecreëerd voor de uitvoer uit drie havens in Oekraïne en de eerste aandacht ging vooral naar het effenen van de weg voor schepen die sinds de Russische invasie in februari in het door oorlog verscheurde land vastzaten, om het te kunnen verlaten.

Tot nu toe is ongeveer 370.000 ton landbouwprodukten verscheept, hoofdzakelijk maïs, maar ook kleine hoeveelheden sojabonen, zonnebloemolie en zonnebloemmeel. Er zijn nog geen zendingen tarwe geweest.

Dit is gedeeltelijk te wijten aan de timing van de Russische inval, want een groot deel van de tarweoogst van vorig jaar was al in februari uitgevoerd, aangezien die enkele maanden vóór maïs wordt geoogst en dus meestal vroeger wordt verscheept.

Er ligt naar schatting drie miljoen ton graan in de havens dat eerst vervoerd moet worden, en dat zal waarschijnlijk tot ongeveer half september duren om in te klaren.

ZAL DIT DE VOEDSELCRISIS VERLICHTEN?

Er zullen veel grotere hoeveelheden moeten worden verscheept om een wezenlijk effect te hebben op de mondiale voorraden.

Oekraïne heeft ongeveer 20 miljoen ton graan over van de oogst van vorig jaar, die in het hele land is opgestapeld, en de tarweoogst van dit jaar, die op nog eens ongeveer 20 miljoen ton wordt geraamd.

De drie havens die bij de deal betrokken zijn - Odesa, Chornomorsk en Pivdennyi - hebben samen de capaciteit om ongeveer drie miljoen ton per maand te verschepen en sommigen verwachten dat dit exportniveau in oktober bereikt zou kunnen worden.

Er zal echter een enorm aantal schepen nodig zijn om zo'n grote hoeveelheid graan te vervoeren en sommige reders zullen misschien huiverig zijn om een oorlogsgebied binnen te varen, vooral gezien de dreiging van mijnen en de hoge verzekeringskosten.

HOE ZIT HET MET DE ZEEMIJNEN?

Rusland en Oekraïne beschuldigen elkaar van het planten van de vele zeemijnen die nu rond de Zwarte Zee drijven. Deze vormen een aanzienlijke bedreiging en werden maandag door een bemanningslid op het eerste schip, de Razoni onder Sierra Leone-vlag, genoemd als het enige waar hij bang voor was.

De mijnen zijn ver van de kusten van Oekraïne afgedreven, en Roemeense, Bulgaarse en Turkse militaire duikteams hebben de mijnen die in hun wateren terecht waren gekomen onschadelijk gemaakt.

Het kan maanden duren om ze op te ruimen en er was niet genoeg tijd om dat te doen voordat het granenpact in werking trad.

HOE ZIT HET MET DE VERZEKERING?

Het in Istanboel gevestigde Gemeenschappelijk Coördinatiecentrum, dat toezicht houdt op de overeenkomst en bestaat uit Turkse, Russische, Oekraïense en U.N.-ambtenaren, heeft maandag langverwachte procedures over het scheepvaartkanaal gepubliceerd, die de bezorgdheid van verzekeraars en reders moeten wegnemen.

Verzekeraars hadden eerder gezegd dat zij bereid waren dekking te verlenen als er regelingen waren voor internationale marine-escortes en een duidelijke strategie om zeemijnen aan te pakken.

In een van de eerste stappen na het akkoord van 22 juli hebben Lloyd's of London verzekeraar Ascot en makelaar Marsh een zeevracht- en oorlogsverzekering opgezet voor graan en levensmiddelen die uit Oekraïense Zwarte Zeehavens vertrekken, met een dekking van 50 miljoen dollar voor elke reis.

De kosten van de totale verzekering voor schepen - die afzonderlijke segmenten van de dekking omvat - die naar Oekraïense havens varen, zullen echter waarschijnlijk hoog blijven.

HOE ZIT HET MET DE BEMANNINGEN?

Het vinden van voldoende zeelieden die bereid zijn om schepen te besturen die vastzitten in Oekraïense havens en ook om schepen te bemannen die Oekraïense havens aandoen, zal een andere uitdaging vormen.

Aan het begin van het conflict waren er ongeveer 2.000 zeelieden uit de hele wereld gestrand in Oekraïense havens en dat aantal ligt nu onder de 450.

WAT STAAT ER OP HET SPEL?

De secretaris-generaal van de VN, Antonio Guterres, zei dat de overeenkomst verlichting zou brengen voor ontwikkelingslanden "die op de rand van bankroet staan en voor de meest kwetsbare mensen op de rand van hongersnood".

Oekraïne kan tot twee miljoen ton graan per maand per vrachtwagen en per spoor vervoeren, ongeveer de helft van de vier miljoen ton die het vóór het conflict via zijn zeehavens verscheepte.

De scherpe daling van de transporten uit Oekraïne heeft een rol gespeeld bij het opdrijven van de wereldvoedselprijzen op een ogenblik dat de honger in de wereld toeneemt. De COVID-19 pandemie en de klimaatschokken hebben ook bijgedragen tot de inflatie van de voedselprijzen.

HOE KAN DE OVEREENKOMST DE WERELDWIJDE VOEDSELINFLATIE AFREMMEN?

De inval van Rusland in Oekraïne heeft de inflatie van de voedselprijzen aangewakkerd door de prijzen van zowel granen als energie op te drijven. Rusland heeft zijn aardgasexport naar Europa vertraagd en geeft de schuld aan de westerse sancties tegen de uitrusting van de pijpleidingen. Westerse leiders hebben Moskou van chantage beschuldigd. Duurdere brandstof drijft de kosten van de landbouw, het vervoer, de verwerking en de verpakking van levensmiddelen op.

Als het graanexportplan slaagt, wordt algemeen een daling van de wereldprijzen van granen en oliehoudende zaden verwacht. De voorraden zijn echter nog steeds krap, en de oogst van Oekraïne zal dit jaar kleiner zijn dan vorig jaar omdat het conflict de landbouw heeft verstoord.

Het Wereldvoedselprogramma heeft gewaarschuwd dat de voedselprijzen hoog zullen blijven, zelfs als de overeenkomst standhoudt.