Diplomaten zeggen dat de NAVO weinig trek heeft in dergelijke stappen, maar nu zij haar defensie in het oosten op de grootste schaal sinds de Koude Oorlog uitbreidt, vrezen bondgenoten als Spanje en Italië dat de dreigingen aan de zuidgrens genegeerd dreigen te worden.
De 30 leiders van de NAVO hielden donderdagmorgen een laatste topontmoeting, gericht op het zuiden, na bijna twee dagen van besprekingen die in het teken stonden van de oorlog van Rusland in Oekraïne.
Toen de groep voor de eerste zitting bijeenkwam, zei de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, dat de nadruk zou liggen op het aanpakken van uitdagingen, waaronder de oorzaken van instabiliteit en het "opvoeren" van de strijd tegen het terrorisme.
"Het Midden-Oosten, Noord-Afrika en de Sahararegio's worden geconfronteerd met onderling samenhangende uitdagingen op het gebied van veiligheid, demografie, economie en politiek, die nog worden verergerd door de gevolgen van de klimaatverandering en de voedselonzekerheid als gevolg van de oorlog van Rusland tegen Oekraïne," zei hij.
De Spaanse minister van Buitenlandse Zaken, Jose Manuel Albares, zei dat hij een NAVO-interventie in Mali indien nodig niet uitsluit, nadat in de verklaring van de top het terrorisme werd genoemd onder de "hybride bedreigingen" die vijandige mogendheden zouden kunnen gebruiken om de stabiliteit te ondermijnen.
"Als het nodig zou zijn en als het een bedreiging voor onze veiligheid zou vormen, zouden wij het doen," zei hij tegen het plaatselijke radiostation RNE. "Wij sluiten het niet uit."
De westerse mogendheden maken zich zorgen over een toename van het geweld in Mali, waar de heersende militaire junta, gesteund door de Russische particuliere militaire aannemer Wagner Group, de strijd aanbindt met een islamitische opstand die zich uitbreidt naar de buurlanden in de Afrikaanse regio die bekend staat als de Sahel.
Frankrijk, waarvan het militaire beleid lange tijd gericht is geweest op het zuiden van de NAVO, zei in februari dat het 2.400 troepen zou terugtrekken die bijna tien jaar geleden voor het eerst in Mali waren gestationeerd, nadat de betrekkingen met de junta verzuurd waren.
In januari 2020 probeerde de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump de NAVO uit te breiden met landen in het Midden-Oosten, met het argument dat de Europese legers meer zouden moeten doen om islamitische militanten te bestrijden. Het voorstel kreeg geen steun.
Op aandringen van Spanje, met steun van Italië, worden in het nieuwe, tienjarige basisdocument van de NAVO, het "strategisch concept", ook terrorisme en migratie genoemd als elementen die in de gaten gehouden moeten worden, en wordt de zuidflank aangewezen als een nieuwe bron van risico voor de stabiliteit.
De Poolse president Andrzej Duda zei dat het bondgenootschap kijkt naar "alles wat nu veroorzaakt kan worden door de crisis die de Russische agressie in Oekraïne heeft veroorzaakt... de komende voedselcrisis die Noord-Afrika kan treffen... de mogelijkheid van een nieuwe migratiegolf naar Europa, en ook terroristische dreigingen".
SPANJE'S DOEL VOOR 2029
De NAVO werd in 1949 opgericht om zich tegen de Sovjet-Unie te verdedigen en geniet na de Russische invasie van 24 febr. in Oekraïne een hernieuwde doelgerichtheid, waarbij vooral naar het oosten wordt gekeken.
Het bondgenootschap bestempelde Moskou woensdag tijdens de top als de grootste "directe bedreiging" voor de veiligheid van het Westen en kwam plannen overeen om de belegerde strijdkrachten van Kiev te moderniseren.
Het nodigde ook Zweden en Finland uit om zich bij het bondgenootschap aan te sluiten en beloofde een verzevenvoudiging vanaf 2023 van de strijdkrachten die in hoge staat van paraatheid langs zijn oostelijke flank moeten zijn.
Het door de V.S. geleide bondgenootschap krijgt ook te maken met een hele reeks nieuwe eisen, van het tegengaan van Rusland en China tot het ontwikkelen van zijn verdediging in de ruimte en op computernetwerken.
Als teken van de vastbeslotenheid van Spanje om een grotere rol te spelen na tientallen jaren van tot de laagste defensie-uitgaven in de NAVO te hebben behoord, zei premier Pedro Sanchez dat Madrid uiteindelijk het doel van het bondgenootschap zal bereiken, zij het vijf jaar later dan het doel van de NAVO.
"De regering is vastbesloten om onze defensiebegroting tegen 2029 op te trekken tot bijna 2% van het BBP," zei hij tegen de nationale TV-zender TVE. Alle lidstaten van de NAVO hebben in 2014 toegezegd om tegen 2024 het equivalent van 2% van het BBP aan defensie te besteden.
