Een panel van adviseurs van de WHO zal volgende maand nieuwe verzoeken om opneming van geneesmiddelen beoordelen, waarna in september een bijgewerkte lijst van essentiële geneesmiddelen zal worden opgesteld.

Het verzoek om obesitasmedicijnen in overweging te nemen werd ingediend door drie artsen en een onderzoeker in de Verenigde Staten. Het betreft de werkzame stof liraglutide in het obesitasmedicijn Saxenda van Novo Nordisk, waarvan het octrooi binnenkort verloopt, waardoor goedkopere generieke versies mogelijk worden.

Het panel kan het verzoek afwijzen of wachten op meer bewijs. Een besluit van de WHO om Saxenda en eventuele generieke geneesmiddelen op de lijst te plaatsen, zou een nieuwe aanpak van wereldwijde obesitas door het gezondheidsagentschap betekenen.

Het zou ook de weg kunnen vrijmaken om een nieuwere, krachtigere behandeling van Novo Nordisk, Wegovy genaamd, in de toekomst aan te bevelen voor landen met lage en middeninkomens.

Sommige volksgezondheidsdeskundigen waarschuwen echter voor een te ruime invoering van dergelijke geneesmiddelen als oplossing voor een complexe aandoening die nog steeds niet volledig wordt begrepen.

"Obesitas is een steeds belangrijker gezondheidsprobleem in veel landen," zei een woordvoerder van de WHO. "Medicijnen voor de behandeling van obesitas zijn uiteraard slechts één aspect van het beheer, en ook preventie is van cruciaal belang."

De WHO zei dat het panel van deskundigen het bewijsmateriaal voor liraglutide de komende maanden zal bestuderen. Mogelijk zullen zij in de toekomst ook een bredere evaluatie maken van andere soorten behandelingen voor gewichtsverlies.

Volgens de WHO lijden wereldwijd meer dan 650 miljoen volwassenen aan obesitas, meer dan drie keer zoveel als in 1975, en hebben ongeveer 1,3 miljard mensen overgewicht. De meerderheid - 70% - leeft in lage- en middeninkomenslanden.

TOEGANG UITBREIDEN

De opname van geneesmiddelen tegen zwaarlijvigheid in de lijst van essentiële geneesmiddelen van de WHO kan van groot belang zijn voor die bevolking. Deskundigen zeggen dat de toevoeging van HIV-medicijnen aan de lijst in 2002 ertoe heeft bijgedragen dat deze veel ruimer beschikbaar zijn geworden voor AIDS-patiënten in armere landen.

"Momenteel zijn er geen geneesmiddelen op de (lijst) opgenomen die specifiek gericht zijn op gewichtsverlies voor de aanhoudende wereldwijde last van obesitas," schreven de Amerikaanse onderzoeker Dr. Sanjana Garimella van Yale New Haven Health, Dr. Sandeep Kishore van de Universiteit van Californië, San Francisco, en collega's aan de WHO in hun verzoek om de toevoeging. Zij reageerden niet op verzoeken van Reuters om commentaar.

Zij stellen dat de lijst weliswaar minerale supplementen voor voedingstekorten bevat, maar dat het ontbreken van behandelingen tegen gewichtsverlies een "discrepantie" vormt in de mondiale gelijkheid van gezondheid, gezien het toenemende aantal sterfgevallen in armere landen dat wordt versneld door gewichtsgerelateerde ziekten, waaronder hartziekten en diabetes.

Van Saxenda, een eenmaal daagse injectie, is aangetoond dat het mensen helpt 5%-10% van hun lichaamsgewicht te verminderen. Dit kost $450 per maand in de Verenigde Staten en $150 per maand in Europa.

Mensen die Wegovy gebruiken, een wekelijkse injectie die in de Verenigde Staten meer dan $1.300 per maand kost, hebben tot 15% van hun gewicht verloren. Momenteel is er een tekort aan Wegovy en Novo geeft prioriteit aan de lancering en distributie ervan in de VS en andere rijke markten.

De Deense geneesmiddelenproducent zei in een verklaring dat het niet betrokken was bij de aanvraag om liraglutide op de WHO-lijst te plaatsen, en voegde eraan toe: "Wij verwelkomen de beoordeling door de WHO en kijken uit naar de uitslag en de beslissing."

Beide geneesmiddelen behoren tot een klasse van geneesmiddelen die GLP-1-receptoragonisten worden genoemd en al jaren worden gebruikt voor de behandeling van diabetes. Zij beïnvloeden hongersignalen naar de hersenen en vertragen de snelheid waarmee de maag van een persoon wordt geleegd, waardoor deze zich langer vol voelt. Eli Lilly and Co heeft een vergelijkbaar diabetesmedicijn dat bijna is goedgekeurd voor gewichtsverlies.

Voor zowel Saxenda als Wegovy is er een gebrek aan gegevens over de veiligheid en doeltreffendheid op lange termijn voor obesitas. Studies suggereren dat mensen de medicijnen waarschijnlijk de rest van hun leven moeten gebruiken om hun gewicht te behouden.

Hoge-inkomenslanden hanteren verschillende benaderingen voor het gebruik van deze geneesmiddelen, waaronder de vraag of ze kunnen worden voorgeschreven door door de overheid gesubsidieerde gezondheidsstelsels of gedekt door de verzekering, zoals voor diabetes. In sommige landen wordt het gebruik ervan voorbehouden aan de meest risicovolle groepen.

Professor Zulfiqar Bhutta, een obesitasdeskundige aan de Universiteit van Toronto, zei dat het fenomeen obesitas in landen met lage en middeninkomens beter moet worden begrepen om de beste aanpak te kunnen bepalen.

"Preventieve strategieën en aanhoudende inspanningen op het gebied van onderwijs, gendergerichte interventies, moeten voorrang krijgen boven het gebruik van medicijnen tegen obesitas, waarvoor veel meer onderzoek naar veiligheid en effectiviteit nodig is," zei hij.