De landen van de Europese Unie zijn vrijdag bijeengekomen om noodheffingen op onverhoopte winsten van energiebedrijven goed te keuren en besprekingen te beginnen over hun volgende stap om de energieschaarste in Europa aan te pakken, mogelijk een gasprijsplafond voor het hele blok.

De ministers van de 27 EU-landen onderhandelen over maatregelen die Brussel eerder deze maand heeft voorgesteld om de energieprijsstijging, die de inflatie tot recordhoogte opstuwt en een recessie dreigt, in te dammen.

De maatregelen omvatten een heffing op overtollige winsten van fossiele brandstoffenbedrijven dit jaar of volgend jaar, een andere heffing op de extra inkomsten van goedkope energieproducenten uit de stijgende elektriciteitskosten en een verplichte verlaging van het elektriciteitsverbruik met 5% tijdens de piekuren.

Diplomaten uit verschillende landen vertrouwden erop dat de ministers het pakket vrijdag zouden goedkeuren.

Maar zelfs voordat de overeenkomst is gesloten, kijken de landen naar de volgende stap van de EU om de prijscrisis in te dammen. Veel landen willen een breed gasprijsplafond, maar andere landen - met name Duitsland - blijven tegen.

"Al deze tijdelijke maatregelen zijn goed, maar om de oplossing te vinden om onze burgers in deze energiecrisis te helpen, moeten we de gasprijs plafonneren", zei de Kroatische minister van Economie Davor Filipovic bij zijn aankomst op de vergadering van vrijdag.

Vijftien landen, waaronder Frankrijk, Italië en Polen, hebben Brussel deze week gevraagd een prijsplafond in te stellen voor alle groothandelstransacties in gas om de inflatie te beteugelen.

Het plafond moet worden vastgesteld op een niveau dat "hoog en flexibel genoeg is om Europa in staat te stellen de nodige middelen aan te trekken", aldus België, Griekenland, Polen en Italië in een nota waarin zij hun voorstel toelichten.

De landen betwistten de bewering van de Commissie dat een breed gasprijsplafond "aanzienlijke financiële middelen" zou vereisen om noodaankopen van gas te financieren indien de marktprijzen het EU-maximum zouden doorbreken.

De Belgische minister van energie Tinne Van der Straeten zei dat slechts 2 miljard euro nodig zou zijn, aangezien de meeste Europese invoer onder langetermijncontracten valt of via pijpleidingen binnenkomt zonder gemakkelijke alternatieve kopers.

Dat zou slechts een fractie zijn van de 140 miljard euro die de EU verwacht op te brengen met haar heffingen op energiebedrijven.

Maar Duitsland, Oostenrijk, Nederland en anderen waarschuwen dat brede prijsplafonds voor gas ertoe kunnen leiden dat landen moeite hebben om gas te kopen als ze niet kunnen concurreren met kopers op prijsconcurrerende wereldmarkten.

Een diplomaat van een EU-land zei dat het idee "risico's inhoudt voor de voorzieningszekerheid" nu Europa een winter met krappe energievoorraden tegemoet gaat nadat Rusland de gasstromen naar Europa heeft verminderd als vergelding voor de westerse sancties tegen Moskou wegens de invasie in Oekraïne.

De Europese Commissie heeft ook twijfels geuit en voorgesteld dat de EU in plaats daarvan beperktere prijsplafonds invoert, die alleen betrekking hebben op Russisch gas of specifiek op gas dat wordt gebruikt voor de opwekking van elektriciteit.

"We moeten een prijsplafond instellen voor al het Russische gas", aldus Kadri Simson, hoofd energiebeleid van de EU.

Brussel opperde dat idee eerder deze maand, maar het stuitte op verzet van de Midden- en Oost-Europese landen die vrezen dat Moskou als vergelding het resterende gas dat het nog naar hen stuurt, zal afsnijden.

Door EU-brede maatregelen in te voeren hoopt Brussel de ongelijke nationale aanpak van de energieschaarste te overlappen, waarbij rijkere EU-landen veel meer geld uitgeven dan armere bij het uitdelen van geld aan noodlijdende bedrijven en consumenten die met hun rekeningen worstelen.

Duitsland, de grootste economie van Europa, kwam donderdag met een pakket van 200 miljard euro om de stijgende energiekosten aan te pakken, waaronder een rem op de gasprijs.

De Luxemburgse minister van energie Claude Turmes drong er bij Brussel op aan de EU-regels voor staatssteun te wijzigen om een einde te maken aan de "krankzinnige" uitgavenwedloop tussen landen.

"Dat is de volgende grens, om meer solidariteit te krijgen en een einde te maken aan deze onderlinge strijd," zei Turmes. (Verslaggeving door Kate Abnett en Gabriela Baczynska; Aanvullende rapportage door Philip Blenkinsop, Bart Meijer en John Chalmers; Redactie door Jan Harvey)